فاطمۀ بلخی بانوی متصوف در نیمۀ دوم قرن دوم هجری در بلخ چشم به جهان گشود. او را با کنیت ام علی نیز یاد کرده اند. فاطمه دختر یکی از امیران و بزرگان بلخ بود. او با ابو حامد احمد ابن خضرویۀ بلخی ازدواج کرد و پس از ازدواج تمام دارایی خود را به مستمندان بخشید. فاطمه در طریقت جایگاه بزرگی داشت و هنگامی که همراه با شوهرش به سفر حج می‌رفت در نیشاپور با ابو حفص حداد و در بازگشت با بایزید بسطامی، ملاقات کرد. فاطمه به پارسایی، تصوف و عرفان شهرت داشت. به گفتۀ جامی در نفحات‌الانس، فاطمۀ بلخی گفته است: «خدای تعالی خلق را به خود خواند به انواع لطایف و نکویی، اجابت نکردند، پس بر ایشان ریخت بلاهای گوناگون تا ایشان را به بلا سوی خود باز گرداند، زیرا که ایشان را دوست می‌دارد» وی هم‌چنین گفته است: «فوت حاجت آسانتر است از خواری‌کشیدن از برای آن». زنی از اهل بلخ به وی آمد که آمده ام که به خدای تعالی تقرب جویم به وسیلۀ خدمت تو، مر او را گفت: چرا به واسطۀ خدمت خدای تعالی به من تقرب نمی‌جویی؟ »فاطمه پس از سال‌ها زندگی در زادگاهش در سال 235 هجری در بلخ در گذشت و در دروازۀ نوبهار به خاک سپرده شد.
