شمس‌الدین محمد جوینی، یکی از شعرا، نویسنده‌گان و دولت‌مردان برجسته‌ی خراسان بود که به بسط و نشر علم و ادبیات معروف بود. او در روستای آزادوار، نزدیک جوین، به دنیا آمد. تاریخ دقیق تولد او مشخص نیست. او علوم ادبی را نزد عمادالدین قزوینی و قاضی نخجوان فراگرفت. خواجه شمس‌الدین محمد جوینی هم به عربی و هم به فارسی شعر می‌سرود و با توجه به دانش و استعداد خود به سرعت به سیاست وارد شد و بعدها در خدمات دولتی مغول‌ها، از جمله وزارت فرمانروایان مغولیان چون هلاکو خان، اباقا و احمد تکودار کار نمود.
خاندان جوینی از مهم‌ترین خاندان‌ها در دوره‌ی اول حکومت ایلخانان مغول به شمار می‌آمدند. آن‌ها نقش موثری در حفظ میراث دینی و فرهنگی این سرزمین داشتند و توانستند مغولان را به این سرزمین جلب کنند. حتا برای این هدف، فداکاری‌های بزرگی انجام و جان خود را در این راه از دست دادند. این خاندان، علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، از شاعران، نویسندگان، و وزرای برجسته‌ی خراسان بودند که در بسط و نشر علم، عمران، و آبادی خدمات بسیاری انجام دادند. خواجه نصیر طوسی رسالهٔ “اوصاف‌الاشراف” را به نام این خاندان نوشته است. شاعرانی چون سعدی شیرازی نیز در آثار خود به وی و برادرش، علاءالدین عطاملک، اشاره کرده‌اند. همچنین، علما و شاعران دیگری مانند خواجه نصیرالدین طوسی، استاد صفی‌الدین اُرموی، خواجه همام‌الدین تبریزی، و بدرالدین جاجرمی، نیز به نام این خاندان اشاره کرده و در مقالات و شعرهای خود از آنان یاد کرده‌اند. این افراد نه‌تنها کتب و قصاید زیادی را به نام این خاندان سروده و تألیف کردند، بلکه نام این خاندان را به عنوان افراد مشهور و معروف مطرح کردند.
سرانجام، این وزیر با درایت و کاردان پس از سال‌ها خدمت در دولت، در یکی از بحرانی‌ترین دوران‌های تاریخ، مورد انتقام و غضب فرمانروایان مغول قرار گرفت و در سال ۶۳۳ هجری خورشیدی، به دستور ارغون خان به قتل رسید و پس از آن در چرنداب تبریز به خاک سپرده شد.
