خداوندگار بلخ
جلال الدین محمد بلخی معروف به مولوی، مولانا و رومی، شاعر فارسی گوی خراسان بزرگ، نام مکمل او “محمد بن محمد حسین حسینی خطیبی بکری بلخی” و در دوران حیات به القاب ” جلال الدین” خداوندگار” نامیده می‌شده است. او در سال ۶۰۴ هجری در خانواده بهاء الدین ولد معروف به سلطان العلمای بلخ، خانوادۀ پارسی زبان و اهل طریقت چشم به جهان گشود که تاکنون آثاری از خانقاه پدری اش در شهرستان بلخ ولایت بلخ موجود است. مولانا در روزگار کودکی هم زمان با هجوم چنگیز به بلخ با پدر مجبور شد که زادگاهش را ترک نماید. در مسیر سفر با عطار نیشاپوری نیز ملاقات کرد و عطار مولانا را ستوده و کتاب اسرار نامه خود را به او هدیه داده است. با دعوت علاءالدین کیقباد سلجوقی، به قونیه که در آن زمان یکی از شهرهای مصئون از حملات چنگیز پنداشته می‌شد، رهسپار آن دیار شد و تا اخر عمر در آنجا زندگی کرد. با بنیان گذاری پلورالیسم دینی، تساهل و تسامح مذهبی پیام آشتی و صلح جهانی را در اندیشه اش پروراند. ازاین منظر مولانا فراتر از یک شاعر عارف در زبان‌های مختلف دنیا به عنوان یک متفکر و دانشمند کثرت‌گرا شناخته می‌شود که برپایۀ عشق و اخلاق، جوامع بشری را به همدلی و همنوع دوستی دعوت کرده است. او در سال 672 در قونیه چشم از جهان بست و آرامگاهش در آن شهر یکی از پر بازدید ترین مکان‌های گردش‌گران جهان است.
