سید محمد ضیا قاسمی، در ۲۴ عقرب/آبان سال ۱۳۵۴ هجری خورشیدی در بهسود ولایت میدان وردک به زاده شد. او در سال ۱۳۶۴ هجری خورشیدی به همراه خانوادهاش به دلیل درگیریها در افغانستان به ایران مهاجرت کرد و دوران تحصیلات خود را در آن کشور ادامه داد. وی در نهایت توانست مدرک کارشناسی خود را در رشته کارگردانی سینما و تلویزیون از دانشکدهی صدا و سیمای ایران دریافت کند.
قاسمی فعالیتهای ادبی خود را از سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی آغاز کرد و این زمینهساز همکاری او با نهادهای فرهنگی و رسانهای شد و پس از آن به طور جدی وارد عرصه شعر شد. او بیشتر در قالب غزل در سبک کلاسیک شعر میسراید و در شعر نو نیز به قالب سپید علاقهمند است. در این دوران، قاسمی در تهران به تأسیس «خانۀ ادبیات افغانستان» مبادرت ورزید و به عنوان دبیر سه دوره از جشنواره ادبی «قند پارسی» فعالیت کرد. وی همچنین مدیر مسئول فصلنامه ادبی و هنری «فرخار» بود و در توسعه و ترویج ادبیات مهاجرین افغانستان در ایران نقش بسزایی داشت.
ضیا قاسمی پس از بازگشت به افغانستان در سال ۱۳۸۶ هجری خورشیدی، مدتی در کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان کار کرد و همچنین در روزنامهی «هشت صبح» مسئولیت صفحات ادبیات و سینما را بر عهده داشت. او به عنوان استاد در دانشکده هنرهای دانشگاه کابل به تدریس پرداخت و به فعالیتهای فرهنگی خود ادامه داد. پس از چند سال فعالیت در افغانستان، سید ضیا در سال ۱۳۹۱ هجری خورشیدی به سویدن مهاجرت کرد و در آنجا نیز به فعالیتهای فرهنگی و ادبی ادامه داد. او دبیر جشنواره سالانه «شعر صلصال» و مدیر مسئول مجله «کتابنامه» است.
سید ضیا قاسمی نه تنها در عرصه شعر و ادبیات بلکه در سینما نیز فعالیتهای قابل توجهی داشته است. از جمله آثار او میتوان به فیلمهای مستند «شعری برای غربت» و «گلشهر» و دو فیلم کوتاه داستانی «سایه» و «داستان یک مستند» اشاره کرد.
از آثار شعری او میتوان به مجموعههایی همچون «باغهای معلق انگور»، «پادشاهی اندوه»، «سلامی به صبح خراسان»، منظومه «تکوین» و رمانهای «زمستان» و «وقتی موسی کشته شد» نام برد. مجموعه «باغهای معلق انگور» با ۳۹ قطعه شعر، بازتاب عمیقی از تجربیات قاسمی از مهاجرت و جنگ است. این اشعار که در قالبهای مختلف همچون غزل، سپید، رباعی و نیمایی سروده شدهاند، به تلفیقی از مضامین عاشقانه، اجتماعی و مذهبی پرداخته و زندگی مهاجران افغانستانی را به شیوهای شاعرانه به تصویر میکشند.
قاسمی با بیش از دو دهه تجربه زندگی در مهاجرت و همکاری با هنرمندان و ادیبان حوزهی فارسی، یکی از چهرههای شاخص ادبیات مهاجرین افغانستان محسوب میشود.