سیّد محمّد عالم لبیب در ۳۰ جوزا/خرداد سال ۱۳۳۶ هجری خورشیدی در علاقه‌داری خان‌چهارباغ (اکنون شهرستان اندخوی فاریاب) دیده به‌جهان گشود. آموزش‌های ابتدایی را در مکتب خان‌چهارباغ و لیسهٔ ابومسلم اندخوی به پایان رساند و در سال ۱۳۵۶ هجری خورشیدی وارد دانشکدهٔ ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل شد تا در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی دری ادامه تحصیل دهد. در همان سال برای ادامهٔ تحصیل به اتحاد جماهیر شوروی اعزام شد. در سال ۱۳۶۳، دورهٔ کارشناسی ارشد خود را در رشتهٔ ادبیات‌شناسی (فیلالوژی) به پایان رساند. همچنین از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵، دورهٔ دکتری خود را در دانشگاه دولتی آموزگاری تاجیکستان گذراند و از وزارت علوم و آموزش عالی فدراسیون روسیه گواهینامهٔ دکترای علوم فیلالوژی دریافت نمود.
فعالیت‌های علمی و آموزشی او از نیمهٔ سال ۱۳۶۳ در دانشگاه کابل آغاز شد و تا پایان سال ۱۳۷۱ ادامه یافت. سپس به دانشگاه بلخ انتقال یافت و در سال ۱۳۷۸ به‌عنوان رئیس دانشکدهٔ ادبیات و در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۱ به‌عنوان رئیس دانشگاه بلخ فعالیت نمود. مدتی نیز در مؤسسهٔ تحصیلات عالی فاریاب تدریس کرد و از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ ریاست دانشگاه تخار را بر عهده داشت. پس از آن تا نیمهٔ سال ۱۴۰۰، در دانشگاه کابل به کار علمی و آموزشی ادامه داد.
در کنار فعالیت‌های دانشگاهی، دکتر لبیب در عرصهٔ نشر و فرهنگ نیز فعالیت‌های چشم‌گیری دارد. او سردبیری ماهنامهٔ ادبی-فرهنگی «یاغدو» (نور) را که از سال ۱۳۷۴ تا بهار ۱۳۷۷ توسط انجمن فرهنگی امیر علی‌شیر نوایی در مزارشریف منتشر می‌شد، برعهده داشت. وی همچنین شماری از آثار برجستهٔ ادبی و تاریخی نظیر «تاریخ مقیم‌خانی» اثر منشی محمد یوسف شبرغانی، «محبت‌نامهٔ خوارزمی»، دیوان اشعار ترکی مولانا لطفی هروی و مجموعه‌هایی از اشعار شاعران گذشته و معاصر را ویرایش و مقدمه‌نویسی کرده و برای چاپ آماده ساخته است. در سال‌های اخیر نیز گزیده‌هایی از اشعار شاعران معاصر با ویرایش و پیشگفتار وی منتشر شده‌اند.
او راهنمای علمی شمار زیادی از اعضای کادر دانشگاه‌های کابل، فاریاب، جوزجان، تخار، بغلان و نیز اکادمی علوم افغانستان در نگارش رساله‌های علمی بوده و تقریظ‌هایی بر آثار آن‌ها نگاشته است.
دکتر لبیب از شاعران دوزبانهٔ کشور است که به فارسی دری و ترکی اوزبیکی شعر می‌سراید. نخستین سروده‌های او از سال ۱۳۵۱ در مطبوعات کشور منتشر شده‌اند. از جمله آثار شعری او می‌توان به دو دفتر «سوز اینجولری» (مرواریدهای سخن – ۱۳۶۸) و «تویغولریم، قیغولریم» (عواطف و اندوه‌های من – ۱۳۸۴) اشاره کرد که به زبان ترکی اوزبیکی منتشر شده‌اند. همچنین، مجموعهٔ دو‌زبانه‌ای از اشعارش با عنوان «یک تصویر در دو آیینه / ایکی کوزگوده بیر تصویر» در اواخر سال ۱۳۸۸ هجری خورشیدی و مجموعهٔ شعر «درهای معنی» در سال ۱۴۰۳ از سوی نشر مولانا به چاپ رسیده است.
او در کنار سرایش و آموزش، در نگارش کتاب‌های درسی، مقاله‌ها، رساله‌های علمی و پژوهشی در حوزه‌های نقد ادبی، نظریهٔ ادبیات، تاریخ ادبیات، دستور زبان ترکی اوزبیکی و دیگر مباحث ادبی نیز فعال بوده است. نوشته‌ها و ترجمه‌های او در نشریات مختلف داخلی و بین‌المللی، از جمله مجلات علمی، فرهنگی و دانشگاهی منتشر شده‌اند.
دکتر سیّد محمّد عالم لبیب از شخصیت‌های تأثیرگذار در رشد و بالندگی زبان و فرهنگ در افغانستان و منطقه محسوب می‌شود و نامش در تاریخ ادب و آموزش کشور با احترام ثبت شده است.
