عبدالرحمن بن محمد بن خلدون حضرمی، مشهور به ابن خلدون، در ۶ جواز/خرداد سال ۷۱۱ هجری خورشیدی در شهر تونس چشم به جهان گشود. او از خانواده‌ای اندلسی و دانش‌پرور بود که پس از سقوط اندلس، به شمال آفریقا مهاجرت کرده بودند.
ابن خلدون آموزش های مقدماتی را در تونس نزد استادان برجسته گذراند و در نوجوانی حافظ قرآن شد. او در فقه، منطق، فلسفه، ریاضیات، تاریخ و علوم طبیعی تبحر یافت و آثار اندیشمندان اسلامی و یونانی را مطالعه کرد.
در جوانی وارد سیاست شد و در دربارهای مراکش، فاس، تلمسان، بجایه و اندلس مناصب مهمی چون وزیر و منشی یافت، اما در عین حال بارها دچار خشم حکمرانان و زندان نیز شد. تجربه‌های سیاسی و مشاهده‌های اجتماعی او، زیربنای اندیشه‌های فلسفی و اجتماعی‌اش شدند.
در سال ۷۵۱ هجری خورشیدی، از فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت و در گوشه‌نشینی، به نگارش مهم‌ترین اثر خود پرداخت. این اثر با نام «مقدمه»، در واقع پیش‌درآمد کتاب بزرگ‌تر او به نام «العبر و دیوان المبتدأ و الخبر» است. «مقدمه ابن خلدون» را آغاز علم جامعه‌شناسی، اقتصاد سیاسی و فلسفه تاریخ در جهان اسلام دانسته‌اند.
ابن خلدون بعدها به مصر رفت و مورد توجه ملک‌الظاهر برقوق، از سلاطین مملوکی، قرار گرفت. در آنجا چند بار به مقام قاضی‌القضات مذهب مالکی منصوب شد و همچنین در دانشگاه الازهر به تدریس پرداخت. در سال ۷۷۸ هجری خورشیدی، همراه با سلطان مملوکی مصر به دمشق رفت و در آنجا با تیمور گورکانی دیدار کرد. گفت‌وگوی تاریخی ابن خلدون با تیمور، یکی از مهم‌ترین رویدادهای زندگی او بود.
ابن خلدون سرانجام در ۲۶ حوت/اسفند ۷۸۴ هجری خورشیدی در شهر قاهره چشم از جهان فروبست و در قبرستان باب‌النصر به خاک سپرده شد.
مهم‌ترین آثار ابن خلدون عبارتند از؛ کتاب العبر و دیوان المبتدأ و الخبر – تاریخ مفصل جهان اسلام، شمال آفریقا و اندلس، مقدمه ابن خلدون – پیش‌درآمدی مستقل که پایه‌گذار علم جامعه‌شناسی و تحلیل تاریخی است.
ابن خلدون را یکی از بنیان‌گذاران دانش‌های اجتماعی در تمدن اسلامی و بشری دانسته‌اند. اندیشه‌های او، قرن‌ها پیش از فیلسوفان و جامعه‌شناسان اروپایی چون ماکیاولی، مونتسکیو و آگوست کنت، بر اساس مشاهده و تحلیل تاریخی استوار بود. «مقدمه»ی او هنوز هم یکی از متون مهم و زنده‌ی علوم انسانی به شمار می‌رود.
