امیر هوشنگ ابتهاج، با تخلص “ه.ا. سایه”، در شانزدهم حوت/اسفند سال ۱۳۰۶ هجری خورشیدی در رشت ایران، متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی او در زادگاهش سپری شد و از همان ابتدا علاقهٔ وافری به ادبیات و شعر نشان داد.
ابتهاج آموزش های ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و از همان دوران جوانی به سرودن شعر پرداخت. نخستین مجموعهٔ شعر او با عنوان “نخستین نغمه‌ها” در سال ۱۳۲۵ هجری خورشیدی منتشر شد که نشان‌دهندهٔ ذوق و استعداد شاعری او بود. این مجموعه بیشتر شامل اشعاری در قالب‌های کلاسیک فارسی بود که نشان از تأثیرپذیری او از بزرگان شعر فارسی همچون حافظ و سعدی داشت.
ابتهاج علاوه بر شاعری، فعالیت‌های گسترده‌ای در حوزهٔ فرهنگ و موسیقی داشت. او از دههٔ ۱۳۵۰ هجری خورشیدی مدیریت برنامهٔ “گل‌ها” و بخش موسیقی رادیو ایران را بر عهده گرفت و در اعتلای موسیقی سنتی ایران نقش مهمی ایفا کرد. همکاری او با هنرمندانی همچون محمدرضا شجریان، پرویز مشکاتیان و شهرام ناظری موجب خلق آثار ماندگاری در موسیقی ایرانی شد.
شعر ابتهاج آمیزه‌ای از سنت و نوآوری است. او در قالب‌های کلاسیک همچون غزل، مثنوی و رباعی طبع‌آزمایی کرد و درعین‌حال از عناصر نوگرایی در شعر خود بهره برد. اشعار او سرشار از احساس، عشق، اندوه و مضامین اجتماعی و انسانی است. او با زبانی ساده و روان، اما درعین‌حال عمیق و تأثیرگذار، توانست مخاطبان زیادی را به خود جذب کند.
از جمله مهم‌ترین مجموعه‌های شعری ابتهاج می‌توان به: نخستین نغمه‌ها، سراب، سیاه‌مشق، تاسیان، بانگ نی، حافظ به سعی سایه، اشاره کرد.
پس از انقلاب ایران، ابتهاج مدتی را در ایران سپری کرد اما بعدها به آلمان مهاجرت کرد و سال‌ها در شهر کلن زندگی کرد. با این حال، علاقه و وابستگی او به ایران و ادبیات فارسی هیچ‌گاه کم‌رنگ نشد و در سال‌های پایانی عمر نیز همچنان به سرودن شعر و فعالیت‌های فرهنگی ادامه داد.
هوشنگ ابتهاج در ۱۹ اسد/ مرداد ۱۴۰۱ هجری خورشیدی، در ۹۵ سالگی در شهر کلن آلمان درگذشت. پیکر او پس از انتقال به ایران، در زادگاهش رشت به خاک سپرده شد.
ابتهاج یکی از تأثیرگذارترین شاعران معاصر بود که شعر او پلی میان سنت و مدرنیته ایجاد کرد. غزل‌های عاشقانه و اجتماعی او همچنان الهام‌بخش شاعران و دوستداران ادب فارسی است و نقش او در موسیقی سنتی ایران نیز غیرقابل انکار است. یاد و خاطرهٔ او در دل علاقه‌مندان به شعر و ادب فارسی همواره زنده خواهد ماند. روانش شاد و یادش گرامی باد!
