حلیم یارقین در ۸ میزان/مهر سال ۱۳۲۹ هجری خورشیدی در شهر سرپل، در خانواده‌ای اهل فرهنگ و ادب به دنیا آمد. پدرش، محمد کریم ذره عظیمی، شاعر سه‌زبانه (فارسی، اوزبیکی و پشتو) و آموزگار بود و پدربزرگش، استاد قاری محمد عظیم عظیمی، از عالمان دین و شاعران چندزبانه کشور به شمار می‌رفت.
یارقین آموزش‌های ابتدایی و متوسطه را در لیسه منهاج سراج سرپل گذراند و تحصیلات عالی خود را در دارالمعلمین‌های هرات و کابل ادامه داد. سپس در سال ۱۳۵۰ هجری خورشیدی وارد دانشگاه کابل شد و در سال ۱۳۵۴ از دانشکده علوم طبیعی، رشته فیزیک فارغ‌التحصیل گردید.
از همان دوران دانشجویی علاقه‌مند به ادبیات و فرهنگ شد و به پژوهش در فولکلور و ادبیات شفاهی اوزبیکان افغانستان پرداخت. این علاقه با فعالیت‌های فرهنگی خانوادگی و تعامل با محافل ادبی سرپل و جوزجان تقویت شد.
فعالیت‌های او شامل تدریس فیزیک و ریاضی در لیسه‌ها و مؤسسات آموزشی (۱۳۵۴–۱۳۷۰)، مدیریت نشریات محلی مانند «آزاد مهر» و «صدای قلم»، ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت جوزجان، و پژوهش در آکادمی علوم اوزبیکستان و انستیتوت زبان و ادبیات بود. پس از سقوط طالبان به افغانستان بازگشت و در وزارت معارف به‌عنوان مؤلف و ویراستار کتب درسی اوزبیکی، و همچنین در کمیسیون حقوق بشر و رادیو تلویزیون خصوصی «ستاره» فعالیت کرد.
یارقین بیش از ۲۰ اثر علمی و پژوهشی و یازده کتاب طنز منتشر کرده است. از جمله آثار مهم او می‌توان به بازی‌های عامیانهٔ اوزبیکان جوزجان، برگ‌هایی از تاریخ اوزبیکان افغانستان، اطلس اتنوگرافی اقوام ولایت جوزجان، کتابنامه اوزبیکی، اوزبیک تیلی فرازیولوژیک سوزلیگی، و مجموعه‌های طنز مانند وکالت دغدغه‌لری!، سوکیش هم پول بولر ایکن!، حاجی تریشر! و کمپاین سگ‌های ولکرد! اشاره کرد. همچنین همراه با همسرش، دکتور شفیقه یارقین، تألیفات مشترکی چون فرهنگ اوزبیکی به فارسی ارائه داده است. آثار او در مطبوعات داخلی و نشریات اوزبیکستان نیز منتشر شده و پژوهش‌هایش در حوزه تاریخ، فرهنگ و زبان اوزبیکی معتبر و شناخته‌شده است.
محمد حلیم یارقین عضو و همکار فعال نهادهای فرهنگی و ادبی متعدد بوده و جوایز ملی و بین‌المللی متعددی کسب کرده است؛ از جمله جایزه اول رادیو تلویزیون جمهوری اوزبیکستان، جایزه وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، تقدیرنامه «فوند بین‌المللی بابر» اوزبیکستان و جایزه دولت ایران برای فرهنگ اوزبیکی به فارسی.
