رضا براهنی در ۲۱ قوس/ آذر ۱۳۱۴ هجری خورشیدی در تبریز به دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه تبریز به پایان رساند و سپس برای ادامه تحصیل به ترکیه رفت. او پس از دریافت درجه دکتری در همین رشته، به ایران بازگشت و در آبان ۱۳۴۳ هجری خورشیدی به عنوان استادیار زبان و ادبیات انگلیسی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد. در سال ۱۳۴۷ هجری خورشیدی به مقام دانشیاری ارتقا یافت.
براهنی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان و منتقدان ادبی معاصر ایران بود. او در نقد ادبی، نظریه‌های ساختارشکنانه‌ای ارائه کرد و از پیشگامان شعر پست‌مدرن فارسی به شمار می‌رود. مجموعه شعر خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم؟ که در سال ۱۳۷۴ هجری خورشیدی منتشر شد، نقطه عطفی در شعر نوین فارسی بود و باعث شکل‌گیری جریان‌های تازه‌ای در شعر معاصر ایران شد. او در این اثر به رهایی شعر از قید وزن و سنت‌های زبانی کهن پرداخت و از فرم‌های جدید در شعر استفاده کرد.
رمان روزگار دوزخی آقای ایاز یکی از مهم‌ترین آثار داستانی اوست که در دهه ۴۰ نوشته شد اما اجازه انتشار نیافت و بعدها به‌صورت غیررسمی منتشر شد. این رمان، با روایتی از زندگی ایاز، برده سلطان محمود غزنوی، تاریخ ایران را از منظر “حکومت‌شده‌ها” روایت می‌کند.
او همچنین کارگاه‌های آموزش داستان‌نویسی و شعر برگزار کرد که شاگردان برجسته‌ای از جمله شیوا ارسطویی، پیمان سلطانی، ناهید توسلی و رزا جمالی را تربیت کرد.
براهنی علاوه بر فعالیت‌های ادبی، به سیاست نیز علاقه‌مند بود. در دهه ۵۰ به دلیل انتقادهای تندش از حکومت پهلوی، سه ماه را در زندان گذراند. پس از آزادی، به آمریکا رفت و در سال ۱۳۵۱ هجری خورشیدی ریاست «کمیته برای آزادی هنر و اندیشه در ایران» را بر عهده گرفت. او در این دوران به انتشار مقالاتی درباره شکنجه و سرکوب در ایران پرداخت که بازتاب گسترده‌ای داشت.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ هجری خورشیدی، به ایران آمد و مدتی آنجا ماند اما در نهایت به کانادا مهاجرت کرد. او در آنجا به تدریس و نویسندگی ادامه داد و ریاست انجمن قلم کانادا را بر عهده گرفت.
رضا براهنی در ۵ حمل/ فروردین ۱۴۰۱ هجری خورشیدی در کانادا درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد.
براهنی از تأثیرگذارترین چهره‌های ادبیات معاصر ایران بود. او با نقدهای بی‌پروای خود، جریان‌های ادبی را به چالش کشید و با آثار خود، مسیر تازه‌ای در شعر و داستان‌نویسی ایران گشود. او همچنان به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان و نویسندگان ایرانی شناخته می‌شود.
