ابوبکر محمد بن زکریای رازی، در سال ۲۵۱ هجری قمری در شهر ری زاده شد و کودکی و جوانی خود را همانجا سپری کرد. او در آغاز به کیمیاگری پرداخت، اما بعدها به طب روی آورد و آموزش پزشکی را در بیمارستان بغداد فراگرفت. استعداد و دانش فراوانش سبب شد تا بهزودی به ریاست بیمارستان معتضدی بغداد برسد.
رازی نهتنها در طب، بلکه در فلسفه، کیمیا و دیگر دانشها جایگاهی بزرگ یافت و از برجستهترین دانشمندان تاریخ اسلام و خراسان شناخته میشود. در منابع غربی او را «Rhazes» مینامند و در جهان اسلام لقب «جالینوس العرب» داشت.
دستاوردهای بزرگ او در طبابت فراواناند. وی نخستین کسی بود که تفاوت میان آبله و سرخکان را تشخیص داد و بر درمان بیماریها با غذا بیش از دارو تأکید میکرد. او درباره بیماریهای کودکان، جراحی و تغذیه، آثار ماندگار نوشت. از دیگر نوآوریهای او میتوان به استفاده از رودهٔ گوسفند برای بخیه، توجه به نقش روان در بیماریهای جسمانی، و شیوهٔ انتخاب مکان بیمارستان بر اساس سلامت هوا اشاره کرد.
رازی در کیمیا نیز به کشفیات مهمی دست یافت. او کاشف الکل، اسید سولفوریک و نفت سفید شناخته میشود و بهحق یکی از بنیانگذاران شیمی مدرن به شمار میآید.
از او بیش از دوصد اثر علمی و فلسفی برجای مانده است. مهمترین کتابش در طب«الحاوی فی الطب» است که بعدها به لاتین ترجمه شد و قرنها در دانشگاههای اروپا تدریس میگردید. اثر دیگرش «المنصوری» در طب نیز نفوذ گستردهای در شرق و غرب یافت. در کنار اینها، کتاب «الطب الروحانی» از پیوند طب جسمانی و روحانی سخن میگوید. در حوزهٔ فلسفه نیز رسالههایی چون «مخاریق الانبیاء» و آثار گوناگونی درباره اخلاق و متافیزیک از او بهجا مانده است.
رازی، عقل را بزرگترین ابزار شناخت و نجات انسان میدانست. همین دیدگاههای انتقادیاش درباره دین و مذهب، گاه او را در معرض مخالفت و تخریب قرار داد، اما آثارش همچنان در اندیشه و علم تأثیرگذار ماند.
او در سالهای پایانی عمر بیناییاش را از دست داد و سرانجام در سال ۳۱۳ هجری قمری (برخی منابع ۳۲۰) در زادگاهش ری چشم از جهان فروبست.
روانش شاد و یادش انوشه باد!