مؤمن قناعت در ۱۲ ثور/اردیبهشت سال ۱۳۱۱ هجری خورشیدی در ناحیه درواز، در شرق تاجیکستان، به دنیا آمد. او در سال ۱۳۳۵ هجری خورشیدی از دانشگاه ملی تاجیکستان در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد و در همان سال به عضویت اتحادیه نویسندگان تاجیکستان درآمد. پس از فارغ‌التحصیلی، به عنوان نویسنده و ویراستار در مجلهٔ «صدای شرق» مشغول به کار شد و بعد از مدتی به سردبیری این نشریه رسید.
مؤمن قناعت در عرصهٔ ادبیات تاجیکستان تاثیرات زیادی بر جای گذاشت و نخستین مجموعه شعر خود را با نام «شراره» در سال ۱۳۳۹ هجری خورشیدی منتشر کرد. این اثر آغازگر یک دورهٔ پربار در خلق آثار ادبی او بود. پس از آن، وی ده‌ها مجموعه شعر و داستان حماسی دیگر نوشت که از آن جمله می‌توان به «تاجیکستان – اسم من»، «سروش استالین‌گراد»، «حماسه داد» و «مسعود نامه» اشاره کرد. داستان حماسی «گهواره سینا» که در سال ۱۳۵۷ هجری خورشیدی نوشته شد، توانست در سال ۱۳۵۹ خورشیدی جایزهٔ رودکی را برای نویسنده‌اش به ارمغان بیاورد.
مؤمن قناعت همچنین به‌عنوان «شاعر خلق تاجیکستان»، بالاترین عنوان برای شاعران و نویسندگان این کشور شناخته می‌شود و در ادبیات معاصر تاجیکستان از او به عنوان «نیمای میان‌رودان» یاد می‌شود. شعر او در دههٔ ۱۳۴۰ هجری خورشیدی دربارهٔ زبان فارسی، از جمله آثار تأثیرگذار در نهضت هویت‌شناسی تاجیکستان است.
قناعت علاوه بر فعالیت‌های ادبی، در عرصهٔ سیاسی نیز نقش برجسته‌ای داشت. او از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۰ هجری خورشیدی نمایندهٔ تاجیکستان در پارلمان اتحاد جماهیر شوروی بود و در این مدت به عنوان فردی صاحب نفوذ و مورد احترام در سطح بین‌المللی شناخته می‌شد. وی در این دوران برای مأموریت‌های سیاسی و فرهنگی به کشورهای مختلف سفر می‌کرد.
پس از درگذشت میرزا تورسون‌زاده، رئیس وقت اتحادیه نویسندگان تاجیکستان، مؤمن قناعت در سال ۱۳۵۶ هجری خورشیدی ریاست اتحادیه نویسندگان را بر عهده گرفت و تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی این مسئولیت را بر عهده داشت. همچنین وی مدتی مدیر مجلهٔ «شرق سرخ» بود که یکی از معتبرترین نشریات فرهنگی و ادبی تاجیکستان به شمار می‌رفت. از سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی تا ۱۳۷۱ هجری خورشیدی، قناعت ریاست انستیتوت میراث ادبی فرهنگستان علوم تاجیکستان را بر عهده داشت.
مؤمن قناعت در ۲۸ ثور/اردیبهشت سال ۱۳۹۷ خورشیدی در سن ۸۶ سالگی در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان درگذشت. مرگ او ضایعه‌ای بزرگ برای دنیای ادبیات فارسی به‌شمار می‌آید.
روانش شاد و یادش گرامی‌باد!
