کتاب «اسطورههای اوستایی» نوشتهی یعقوب یسنا، نویسنده و پژوهشگر شناخته شدهی افغانستان، در تابستان ۱۴۰۴ توسط انتشارات سمرقند، منتشر شد. این اثر بهعنوان یکی از نخستین پژوهشهای منسجم در حوزهی اسطورهشناسی اوستا در پیوند با شاهنامه، عرضه شده است.
یعقوب یسنا در مقدمهی کتاب تصریح کرده است که این پژوهش میکوشد جایگاه روایتهای اساطیری اوستا را در متن هویت مشترک ایران فرهنگی ـ شامل ایران، افغانستان، تاجیکستان و دیگر حوزههای تمدنی خراسان بزرگ، بازشناسی کند. او تأکید میکند که با وجود رشد جهانی اسطورهپژوهی از نیمهی قرن بیستم، در این حوزهی تمدنی کمتر به این موضوع پرداخته شده است.
اوستا، بهعنوان یکی از کهنترین متون دینی و اساطیری بشر، تصویری ویژه از پیدایش جهان و سیر هستی ارائه میدهد؛ تصویری که بهزعم نویسنده، بازتاب آن در شاهنامهی فردوسی نیز قابل مشاهده است. یسنا در این اثر، به بررسی همپوشانیهای ژرف میان اوستا و شاهنامه در ساختارهای اساطیری، جهانشناسی، شخصیتپردازی و جغرافیای نمادین پرداخته و بر پیوستگی معرفتی این دو متن تأکید دارد.
کتاب در هفت بخش تنظیم شده است که شامل مباحثی چون چیستی اسطوره، معرفی اسطورههای اوستایی، بازتاب آنها در شاهنامه، نیروهای مینوی، جغرافیای اساطیری ایرانویج و توران، مفاهیم بنیادین چون «خرد» و «فر»، و جانوران اساطیری همچون سیمرغ میشود.
نویسنده بر آن است که این پیوستگی میان اوستا و شاهنامه، مفهوم ایران فرهنگی را از چارچوب مرزهای سیاسی فراتر میبرد و آن را بهمثابهی میراث مشترک تمدنی مردمان این حوزه تبیین میکند.