به تازگی کتاب طرز بیدلی بررسی دیدگاههای ادبی میرزا عبدالقادر بیدل نوشتۀ دکتر خلیلالله افضلی منتشر شده است. این کتاب به بررسی نگاه بیدل به شعر، شاعر، مخاطب و شعر عصر این شاعر در پنج فصل آشنایی با بیدل، زیباییشناسی طرز بیدلی، تجربۀ شعری، مخاطب از نگاه بیدل، نگاه انتقادی بیدل به شعر و شاعران روزگارش پرداخته است.
یافتۀ بنیادی این تحقیق، سیّالیت و تغییرپذیری دیدگاههای ادبی بیدل و نمایش سیر تحوّل این دست از دیدگاههای شاعر و متفکر برجستۀ زبان فارسی در خصوص شعر، شاعر و مخاطب همگام با گذشت زمان و پختگی زبان و اندیشه در اوست. به طور مثال او در جوانی در پی جلب مخاطب است اما در میانسالی خود را بینیاز از مخاطب و حمایت او معرفی میکند و در اواخر عمر به تعادلی بین مخاطبجویی و مخاطبگریزی دست پیدا میکند. این نوع نگاه را در اندیشه و کلام بیدل به بسیاری از دیگر مفاهیم شعری و ادبی از جمله لفظ و معنا، سکته، سخن و خموشی، و … نیز میتوان دید.
مؤلف کتاب این سیر تحول و زمانمندی دیدگاههای ادبی بیدل را در این تحقیق با توسل به شیوههای مختلف از جمله استفاده از نسخ خطی کتابت شده در زمان حیات این شاعر نشان داده است. این نوع رویکرد به آثار بیدل به عنوان الگویی میتواند در بررسی دیگر جوانب اندیشۀ بیدل از جمله نگاه فلسفی، دینی و اجتماعی او نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این پژوهش بار نخست در سال 1393 هجری خورشیدی به عنوان رسالۀ دکترای نویسنده در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد و اکنون در قطع رقعی و 316 صفحه همراه با نمایه و جلد سخت در کابل توسط انتشارات امیری منتشر شده است.
از خلیلالله افضلی مقالاتی در حوزۀ بیدلشناسی پیش از این در نشریات ایران و افغانستان منتشر شده است. آئینۀ آفتاب بررسی فراز و فرود بیدلپژوهی معاصر اثر دیگری از اوست که در دست انتشار است. دکتر افضلی اکنون در دانشگاه کالیفرنیا-لس آنجلس به عنوان پژوهشگر و فهرستنویس نسخ خطی اسلامی مشغول به کار است و همچنین ریاست مؤسسۀ پژوهشی بایسنغر در هرات را بر عهده دارد.






