محمد بن وصیف سگزی، شاعر و دبیر برجستهی قرن سوم هجری قمری، از چهرههای مهم و تأثیرگذار در تاریخ ادبیات فارسی دری به شمار میآید. او نخستین کسی است که به زبان فارسی شعر عروضی سرود و از اینرو، جایگاهی ممتاز در سیر تحول شعر فارسی دارد.
وصیف سگزی اهل سیستان بود و در دوران حکومت یعقوب لیث صفاری، به عنوان دبیر رسائل در دربار صفاریان خدمت میکرد. در آن زمان، زبان عربی در عرصه ادب و ستایشنامهها غالب بود و شاعران عربزبان در مدح فرمانروایان شعر میسرودند. با این حال، محمد بن وصیف با تکیه بر تسلط خود بر زبان فارسی، توانست نخستین گامهای جدی در عروض فارسی بردارد و شعری در ستایش یعقوب لیث به زبان فارسی بسراید.
بر اساس روایت کتاب تاریخ سیستان، پس از پیروزی یعقوب لیث بر خوارج در سال ۲۵۱ هجری قمری، شاعران عربزبان اشعاری در مدح او خواندند. اما یعقوب لیث با این جمله که «چیزی که من اندر نیابم، چرا باید گفت؟» خواستار ستایشی به زبان خود شد. در پاسخ، محمد بن وصیف سگزی شعری فارسی سرود که نه تنها رضایت امیر را جلب کرد، بلکه نقطه عطفی در تاریخ شعر فارسی رقم زد.
این ابتکار ادبی، نشاندهنده تواناییهای زبانی و فرهنگی وصیف سگزی بود و نقش مهمی در تثبیت زبان فارسی به عنوان زبان شعر و ادب ایفا کرد. آثار و یادگارهای او همچنان به عنوان نماد آغازین شعر عروضی فارسی مورد توجه پژوهشگران قرار دارد.