سهل بن محمد بن عثمان بن یزید جُشَمی، معروف به ابوحاتم سجستانی، از برجسته‌ترین دانشمندان و ادیبان قرن سوم هجری است. او با تألیفات و فعالیت‌های علمی گسترده‌اش در حوزه‌های مختلف، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ علوم اسلامی دارد.
ابوحاتم در شهر بصره، یکی از مهم‌ترین مراکز علمی آن دوران، تحت نظر شیوخ برجسته‌ی آن دیار به تحصیل پرداخت. وی صدهزار دینار از پدر خود به ارث برد و تمام آن را در راه علم و دانش صرف کرد و به طالبان علم بخشید.
به عنوان یکی از علمای برجسته مکتب بصره، ابوحاتم در زمینه‌های مختلف علمی از جمله علوم قرآنی و ادبیات شهرت یافت. او نزد استادانی چون عبدالملک اصمعی، اخفش اوسط و ابوزید انصاری به فراگیری ادب و زبان عربی پرداخت و در این حوزه‌ها به مراتب عالی رسید. کتاب «القراءات» او از آثار ارزشمند علمی بصره به شمار می‌رود و در میان آثار ادبی معتبر، در کنار آثار جاحظ، خلیل بن احمد و سیبویه، جایگاه ویژه‌ای دارد.
علاوه بر این، ابوحاتم در لغت‌شناسی و ادبیات نیز نقش چشمگیری ایفا کرده و در تألیفات مهمی مانند «الأضداد» و «الوصايا» تأثیر بسزایی داشته است. در عصر او، دو مکتب بزرگ ادبی بصره و کوفه به اوج شکوفایی رسیده بودند و او با دانش گسترده‌اش در حوزه لغت و ادبیات، شاگردان برجسته‌ای همچون ابوبکر بن دُرَید، ابوالعباس مبرد و ابن قتیبه دینوری را پرورش داد.
ابوحاتم سجستانی در سال ۲۵۵ هجری در بصره درگذشت. آثار و فعالیت‌های علمی او تأثیر شایان توجهی بر علوم اسلامی و ادبیات داشت و نام او همچنان در تاریخ علم و ادب درخشان باقی مانده است.
