تی آر تی، تلویزیون دولتی ترکیه، گامی بزرگ در تقویت ارتباطات میانفرهنگی و تعامل با جامعه جهانی برداشت. با فعالسازی بخش فارسی، این شبکه اهداف بلندی را نشانه گرفته است؛ ایجاد پلی میان فرهنگها، گسترش دوستیها و انعکاس صدای صد و سی میلیون فارسیزبان در سراسر دنیا.
این اقدام ارزشمند فرصتی بینظیر برای تقویت همبستگی و تعمیق فهم متقابل میان ملتها را فراهم میکند. فارسی، زبان کهن و سرشار از ادبیات غنی و میراث مشترک تاریخی، اینک از طریق تی آر تی بار دیگر به قلب جهان راه مییابد.
بخش فارسی تی آر تی نویدبخش روزهایی روشن است؛ روزهایی که در آن زبان و فرهنگ فارسی در جهانی نو با صدایی رسا طنینانداز شود. این حرکت گامی استوار در جهت تقویت هویت و ارتباط فارسیزبانان در هر گوشهای از جهان خواهد بود.
زبان فارسی در ترکیه، پیشینهی تاریخی طولانی و پرباری دارد. روابط فرهنگی، تاریخی و سیاسی میان سرزمین های فارسی زبان و آناتولی در طول قرنها، فارسی را به یکی از زبانهای مهم و تأثیرگذار در این منطقه تبدیل کرده است.
در دورههای مختلف، بهویژه در دوران سلجوقیان و عثمانیان، زبان فارسی جایگاه والا در دربارها، مکاتب ادبی، و آثار علمی داشت. شاعران و نویسندگانی چون مولانا جلالالدین محمد بلخی، که زندگی و فعالیتهای ادبی خود را در قونیه، ترکیه کنونی، گذراند، با اشعار فارسی خود تأثیر عمیقی بر فرهنگ و ادبیات این منطقه گذاشت. آثار مولانا، عطار، سعدی و حافظ در دربارهای عثمانی خوانده میشدند و الهامبخش بسیاری از شاعران ترک بود.
علاوه بر ادبیات، زبان فارسی در مکاتبات رسمی و دیوانی ترکیهی عثمانی نیز نقش برجستهای داشت. در دوره عثمانیان، فارسی بهعنوان زبان دیوانی در کنار عربی و ترکی عثمانی مورد استفاده قرار میگرفت و بسیاری از اسناد تاریخی این دوره به فارسی نوشته شدهاند.
امروز نیز تأثیر زبان فارسی در زبان ترکی قابل مشاهده است. بسیاری از واژگان فارسی در زبان ترکی وارد شده و همچنان در گفتار روزمره و ادبیات ترکی کاربرد دارد.
زبان و ادبیات فارسی در ترکیه همچنان جایگاه ارزشمند در میان جامعه علمی این کشور دارد. در حال حاضر، بخشهای زبان و ادبیات فارسی در نه دانشگاه معتبر ترکیه فعال هستند و دانشجویان علاقهمند از مقطع کارشناسی تا سطح دکترا در این رشتهها مشغول به تحصیل میباشند.
این دانشگاهها با ارائه برنامههای جامع آموزشی، پژوهشی، و فرهنگی، بستری مناسب برای علاقهمندان به یادگیری و تحقیق در حوزه زبان، ادبیات، تاریخ، و فرهنگ فارسی فراهم میکنند. از جمله موضوعات مورد مطالعه میتوان به ادبیات کلاسیک فارسی، آثار نویسندگان و شاعران برجسته مانند مولانا، سعدی، حافظ، و فردوسی، و همچنین تأثیر زبان فارسی بر فرهنگ و زبان ترکی اشاره کرد.
علاوه بر این، فعالیت این بخشها در ترکیه نشاندهنده اهمیت راهبردی زبان فارسی در تقویت روابط فرهنگی و تاریخی میان ملت ها است. دانشگاههای ترکیه با برگزاری سمینارها، کنفرانسها، و تبادلات علمی با دانشگاههای کشورهای فارسی زبان، به گسترش این ارتباطات کمک شایانی میکنند.
فعالیتهای این مراکز علمی همچنین موجب شده است تا نسل جدیدی از پژوهشگران و مترجمان در ترکیه تربیت شوند که نقش مؤثری در معرفی و ترویج میراث غنی فارسی به جامعه ترکیه و فراتر از آن ایفا میکنند. چنین اقداماتی نشاندهنده اهمیت زبان فارسی بهعنوان یکی از ستونهای مهم تعاملات فرهنگی و علمی در منطقه و جهان است.
اخیراً دانشگاه استانبول با همکاری انجمن فرهنگی سخن اقدام به برگزاری برنامهای ارزشمندی با عنوان «نگاهی به ادبیات فارسی معاصر در افغانستان» نمود. این برنامه، که با هدف گسترش شناخت و درک عمیقتر از وضعیت ادبیات فارسی در افغانستان برگزار شده بود، مورد استقبال پژوهشگران، دانشجویان و علاقهمندان ادبیات فارسی قرار گرفت.
امروز زبان فارسی و فرهنگ غنی آن همچنان در میان مردم ترکیه جایگاه ویژه دارد. این علاقهمندی بهوضوح در جنبههای مختلف فرهنگی، آیینی، و ادبی این کشور دیده میشود. بسیاری از مردم ترکیه به یادگارهای زبان فارسی، آیینهای کهن، و ادبیات کلاسیک فارسی عشق میورزند و با آن ارتباطی عمیق برقرار میکنند.
یکی از مظاهر برجسته این علاقه، بزرگداشت و زنده نگهداشتن آیینهای کهن مشترک همچون نوروز و شب یلدا است. این جشنها که ریشه در فرهنگ و تاریخ مشترک دارند، همچنان با شور و اشتیاق در نقاط مختلف ترکیه برگزار میشوند و نمادی از پیوندهای این ملت ها به شمار میروند.
علاوه بر این، دانشگاهیان و پژوهشگران ترک نیز بهطور جدی به مطالعه و ترجمه آثار فارسی میپردازند و در ارتقای شناخت مردم از این میراث بیهمتا نقشآفرینی میکنند. برنامههای تلویزیونی، جلسات شعرخوانی، و همایشهای فرهنگی نیز بستری فراهم کردهاند تا علاقهمندان به فرهنگ و ادب فارسی بیش از پیش با این زبان آشنا شوند.
تداوم این توجه به زبان و فرهنگ فارسی در ترکیه، نشاندهنده ارزشهای مشترک تاریخی و فرهنگی است که بهرغم گذر زمان همچنان بهعنوان پلی برای دوستی و همبستگی میان ملت ترکیه و گویندگان زبان فارسی، عمل میکند.