دوکتور عبدالغنی برزین‌مهر در سال ۱۳۳۴ خورشیدی، در روستای میرقاسم ولایت بلخ زاده شد. آموزش‌های نخستین را در زادگاهش فراگرفت. پس از فراغت از تربیهٔ معلم مزار شریف، مدتی در معارف این ولایت، به حیث آموزگار ایفای وظیفه نمود. در سال ۱۳۶۵ شامل دانشکدهٔ ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل شد و پس از فراغت، چند سالی را در آن‌جا به حیث استاد سپری کرد. در سال ۱۳۷۲ از آن دانشکده، سند ماستری را به دست آورد. در سال ۱۳۷۸ از دانشگاه ملی تاجیکستان، سند دوکتورا را گرفت. بیش از بیست سال، استاد دانشکدهٔ زبان و ادبیات دانشگاه بلخ بود و چند سالی هم رییس دانشکده.
با حضور خجستهٔ وی در دانشگاه بلخ، دانشجویان رشتهٔ زبان و ادب پارسی دری، بیش از دو دهه، از خرمن دانش و معرفتش، خوشه‌ها چیدند و بهره‌ها بردند و همیشه سپاسمند شخصیت دانشی و پژوهشی این بزرگ‌مرد ادب و فرهنگ هستند.
دوکتور برزین‌مهر در پایان سال ۱۳۹۲ سخت بیمار گشت و سکتهٔ مغزی کرد. بدبختانه این بیماری، قدم و قلم استاد گرامی ما را گرفت و نیز زبان گویا و شیرینش، از گفتار باز ماند! این حالت ناگوار، موجب شد که با ناگزیری تمام، در رتبهٔ «پوهندوی»، بازنشسته شود.
دوکتور برزین‌مهر در نشست‌های فرهنگی، کنفرانس‌های علمی و همایش‌های ملی و بین‌المللی حضور پیوسته و سودمند داشت و با سخنرانی‌های سلیس و زیبا و خوانش مقاله‌های نغز، همیشه نُقل مجلس بود!
استاد برزین‌مهر از نگاه شخصیتی، ویژه‌گی‌های والایی دارد؛ او در مراوده‌هایش صادق و صمیمی، رموزفهم و نکته‌دان، سلیس‌گفتار و حاضرجواب، مبارز و قاطع، فروتن و برده‌بار، بذله‌گو و طناز و گشاده‌دست و مهمان‌نواز است.
دوکتور برزین‌مهر متأهل است و چهار فرزند(دو پسر و دو دختر) دارد و اکنون با خانواده در کشور آلمان زنده‌گی می‌کند.
اینک به گونهٔ فشرده، کارنامه‌های علمی و پژوهشی استاد برزین‌مهر را به بررسی می‌گیرم:
الف) در گسترهٔ پژوهش:
- ناصر خسروپژوهی: استاد برزین‌مهر که سال‌ها ناصر خسروشناسی تدریس کرد و کرسی آن را در دانشگاه بلخ داشت؛ در این پهنه، سه اثر جداگانه نوشته است:
- زنده‌گی ناصر خسرو در لابه‌لای دیوانش: این اثر در سال ۱۳۷۹ چاپ شد.
- ناصر خسرو در لابه‌لای تذکره‌ها: این کتاب در سال ۱۳۸۳ با چاپ دیدار کرد.
- ضرب‌المثل‌ها در لابه‌لای دیوان ناصر خسرو: این اثر نیز در سال ۱۳۸۳ حلهٔ چاپ به تن کرد.
- مولاناپژوهی: در گسترهٔ مولاناشناسی، دوکتور برزین‌مهر از چهره‌های برجستهٔ معاصر ماست که سال‌ها با حفظ کرسی مولانا، خداوندگار بلخ را به دانشجویان و شیفته‌گان ادب و عرفان شناختاند و در این پهنه، چهار اثر مستقل دارد:
- ضرب‌المثل‌ها و کنایات در مثنوی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی: این اثر در ۱۳۸۲ چاپ شد.
- مولاناشناسی: این کتاب درسی که در سال ۱۳۸۴ منتشر گشت؛ در زمینهٔ زنده‌گی‌نامه و شناخت افکار و ابعاد زنده‌گانی مولانا پرداخته است.
- بیایید از مولانا بیاموزیم: این اثر توسط گروهی از دانشجویان سال چهارم بخش زبان و ادبیات پارسی دری دانشگاه بلخ، زیر نظر دوکتور برزین‌مهر گردآوری شد و در سال ۱۳۸۴ چاپ گردید.
- مولانا محمدی‌سیرت: این کتاب در پیوند به هشت‌سدمین سالزاد خداوندگار بلخ، در سال ۱۳۸۶ چاپ شد.
- بیدل‌پژوهی: در گسترهٔ بیدل‌شناسی نیز استاد برزین‌مهر از شخصیت‌های انگشت‌شماری است که بیدل را نیکو می‌شناخت و به تدریس آن می‌پرداخت. در این پهنه، تا اکنون از وی دو اثر مستقل به چاپ رسیده‌اند:
- اندرز شنیدن در آیینهٔ خانه: این اثر جستاری است در مدعامثل‌های بیدل که در سال ۱۳۷۹ منتشر گردید.
- رهروان بیدل: واپسین اثر مدون دوکتور برزین‌مهر است که پیروان بیدل را در ورارود، هند و افغانستان به پژوهش گرفته است.
- شعرا و فضلا در بارگاه ملوک کرت هرات: نخستین اثر منتشرشدهٔ استاد برزین‌مهر است که در سال ۱۳۷۷ چاپ گردید.
- ضرب‌الامثال و کنایات: این اثر ستبر، بیش از هفت هزار ضرب‌المثل و کنایه دارد.
- نقدی بر ضرب‌المثل‌های شهرانی: پس از چاپ «ضرب‌الامثال و کنایات»، جنگ قلمی بین دوکتور برزین‌مهر و پروفیسور شهرانی شروع شد و مدتی هم دوام داشت. در این اثر، استاد برزین‌مهر، کتاب ضرب‌المثل‌های استاد شهرانی را به نقد گرفته است.
- حبسیه‌سرایی در ادب دری(زندانیان سخنور): این اثر توسط گروهی از دانشجویان سال چهارم بخش زبان و ادبیات پارسی دری دانشگاه بلخ، زیر نظر و راهنمایی دوکتور برزین‌مهر گردآوری شد و در سال ۱۳۸۵ چاپ گردید.
- امثال و حکم و برخی از اختصاصات لفظی و معنوی در شعر استاد خلیل‌الله خلیلی: این کتاب در ۱۳۹۰ چاپ شد.
- از استاد برزین‌مهر، بیش از بیست مقالهٔ پژوهشی در مجله‌های معتبری؛ چون بلخ، معرفت، حُجت، ژوندون،… چاپ شده‌اند؛ اما تا اکنون مجموعه‌مقاله‌های دوکتور برزین‌مهر، در یک اثر مستقل، انتشار نیافته‌اند.
ب) در گسترهٔ تألیف:
۱- متون نظم تعلیمی: این اثر در سال ۱۳۸۱ چاپ شد.
۲- متون نظم غنایی
۳- کلیات مسائل ادبی: این کتاب در سال ۱۳۸۲ چاپ گردید.
۴- متون نظم و نثر عرفانی: این اثر در سال ۱۳۸۳ اقبال چاپ یافت.
۵- سماع و پیشینهٔ آن در تصوف: این کتاب نیز در سال ۱۳۸۳ با چاپ دیدار کرد.
ج) در گسترهٔ تحشیه و مقدمه:
به کوشش، اهتمام و مقدمهٔ دوکتور برزین‌مهر؛ تا اکنون چندین دیوان شعری چاپ شده و به دست‌رس همه‌گان قرار گرفته اند:
- دیوان شاه شجاع: این دیوان در سال ۱۳۸۰ چاپ شد.
- دو کاج بالابلند از کاجستان ادب دری: در این اثر، استاد برزین‌مهر، اشعار دو سرایندهٔ پیش‌گام ادب پارسی دری (شهید بلخی و ابوشکور بلخی) را گرد آورد و در سال ۱۳۸۳ به چاپ رساند.
- دیوان عایشه درانی: این دیوان در سال ۱۳۸۴ چاپ گردید.
- دیوان استاد بیتاب: دیوان استاد عبدالحق بیتاب، یکی از اثرهای نایاب ادب معاصر ماست که خوشبختانه چاپ دوم آن، با مقدمه و همت استاد برزین‌مهر در سال ۱۳۸۶ به دست‌رس خواننده‌گان قرار گرفت.
- معاصرین سخنور: یکی از تذکره‌های مهم و نامدار مولانا خال‌محمد خسته است که به کوشش و اهتمام استاد برزین‌مهر در سال ۱۳۸۶ چاپ شد.
د) در گسترهٔ شعر:
تا اکنون سروده‌های دوکتور برزین‌مهر، به گونهٔ مستقل چاپ نشده اند. اشعار پراکنده و معدودی‌که در برخی از جُنگ‌ها، گزینه‌ها و نشریه‌ها از وی می‌بینیم؛ در تنپوشه‌های کهن و نو می‌باشند؛ اما نیمایی بیشتر اند. بار محتوایی سروده‌های استاد برزین‌مهر، نشان‌دهندهٔ عظمت و ابهت فرهنگ و ادب پربار سرزمین ماست که سراینده به گونهٔ آگاهانه و هدفمند، خوانندهٔ نکته‌دان را به اندیشه و ژرف‌نگری وامی‌دارد.
