ابوعبدالله محمد بن احمد جیهانی، یکی از وزیران و جغرافی‌دانان برجسته‌ی دوره سامانیان بود. در زمانی که امیر نصر بن احمد سامانی به حد بلوغ نرسیده بود، او مسوول تعلیم و تربیت وی و همچنین متکفل وزارت بود. پس از درگذشت احمد بن اسماعیل سامانی، امیر خراسان در سال ۳۰۱ قمری، پسرش سعید نصر سامانی در ۸ سالگی به جای پدر نشست و جیهانی زمام امور را به‌دست گرفت و به خوبی مملکت را اداره کرد. بعد از رسیدن به وزارت، جیهانی به تمام کشورها نامه‌ای نوشت و از آن‌ها درخواست کرد تا روش‌های خود در اداره کشورشان را برایش بنویسند تا وی بهترین روش را برای اداره کشور انتخاب کند. پس از مطالعه آن‌ها و گزینش مواردی از آن، دستور داد تا اهل دربار و دیوان بر طبق آن عمل کنند. او با کمک «حمویه بن علی» دستگاه سامانی را منظم کرد و تکوین نظام دیوانی سامانیان بیشتر مرهون کوشش‌های وی بود.
جیهانی مؤلف چندین کتاب از جمله المسالک و الممالک است که درباره‌ی جغرافیای سرزمین‌های اسلامی نگاشته شده است. در این کتاب، جهان به هفت اقلیم تقسیم شده است و برای هر اقلیم ستاره‌ای قرار داده شده و جزئیاتی از دشت‌ها، کوه‌ها، دره‌ها، تپه‌ها، جنگل‌ها، رودخانه‌ها و … را در هر اقلیم شرح و توضیح داده است. این کتاب، اکنون در دسترس نیست مگر بخش‌ها و قسمت‌های کوتاه آن که در آثار دیگران بر جای مانده است. جیهانی آگاهی بسیاری از شاعران و دانشمندان عصر خود داشت و بسیاری از آن‌ها به ستایش او پرداختند. از جمله، شهید بلخی در وصف وی بیت‌هایی سروده است. از شاعران عربی‌سرا ابواحمد بن ابی‌بکر، کاتب عطوانی، که شاعری نکته‌سنج و نغزگو بود، در ابتدا به خدمت جیهانی درآمد و از محضر او بهره‌مند شد. جیهانی در سال 352 هجری قمری درگذشت.
