میرزا تورسن‌زاده در ۱۲ ثور/اردیبهشت ۱۲۹۰ هجری خورشیدی (۲ می ۱۹۱۱ میلادی) در روستای کاراتگ، ناحیهٔ گیسار، که امروز به نام شهر تورسن‌زاده خوانده می‌شود، چشم به جهان گشود. او از خانواده‌ای روستایی برخاست؛ پدرش نجار بود و در کنار کارگری به تربیت و آموزش فرزندان توجه ویژه‌ای داشت. همین محیط ساده اما پرورش‌یافته بر پایهٔ کار و دانش، نخستین زمینه‌های علاقهٔ او به آموزش و ادب را فراهم کرد.
آموزش‌های ابتدایی را در مکتب محلی آغاز کرد و پس از استقرار نظام آموزشی شوروی، به مدرسهٔ شبانه‌روزی (انترنات) در دوشنبه راه یافت. در ادامه در پدَگوگیک تکنیکوم یا مؤسسهٔ تربیهٔ معلم به فراگیری آموزش پرداخت و سپس به مؤسسهٔ تربیتی تاجیک در تاشکند رفت. حدود سال ۱۹۳۰ میلادی/۱۳۰۹ هجری خورشیدی از این مؤسسه فارغ‌التحصیل شد و به‌طور رسمی وارد فعالیت‌های فرهنگی و مطبوعاتی گردید. همین مسیر آموزشی پایهٔ ورود او به عرصهٔ ادبیات و رسانه شد.
از پایان دههٔ ۱۹۲۰ و آغاز دههٔ ۱۹۳۰ میلادی نخستین گام‌های ادبی خود را برداشت و نخستین مجموعهٔ شعری‌اش با عنوان «پرچم پیروزی» منتشر شد که او را به‌عنوان یکی از صداهای نوین شعر تاجیک معرفی کرد. در کنار سرودن شعر، در روزنامه‌نگاری و کارهای تئاتری نیز تجربه اندوخت و این تجربه‌ها به غنای سروده‌هایش افزود. در مارچ ۱۹۴۷ میلادی/حوت ۱۳۲۵ هجری خورشیدی برای شرکت در کنفرانس نویسندگان آسیایی و آفریقایی به دهلی رفت و این سفر نقطهٔ عطفی در زندگی ادبی او بود. سروده‌هایش از این دوره، مانند «قصهٔ هند» و «شرق آزاد»، بازتاب اندیشه‌های آزادی‌خواهانه و همبستگی ملت‌های شرقی بود و شهرتی فراتر از مرزهای شوروی برای او به همراه آورد. بعدها مجموعه‌هایی چون «خورشید سرزمین» و دیگر آثار متأخرش نیز در همین مسیر شکل گرفتند.
موفقیت‌های ادبی او سبب شد که جوایز بزرگی به او تعلق گیرد؛ در سال ۱۹۴۸ میلادی/۱۳۲۷ هجری خورشیدی جایزهٔ دولتی استالین را دریافت کرد، در ۱۹۶۰ میلادی/۱۳۳۹ هجری خورشیدی جایزهٔ ادبی لنین به او اهدا شد، و در کنار آن جایزهٔ دولتی رودکی تاجیکستان و جایزهٔ بین‌المللی جواهر لعل نهرو (۱۹۶۸ میلادی/۱۳۴۷ هجری خورشیدی) نیز به او تعلق گرفت. افزون بر این، عنوان قهرمان کار سوسیالیستی در دوران شوروی و پس از استقلال تاجیکستان عنوان قهرمان ملی تاجیکستان به پاس خدمات ادبی و فرهنگی‌اش به نام او ثبت شد.
تورسن‌زاده افزون بر سرایش شعر، در عرصه‌های مدیریت سازمانی و فرهنگی نیز نقش برجسته داشت. از سال ۱۹۴۶ میلادی/۱۳۲۵ هجری خورشیدی ریاست اتحادیهٔ نویسندگان تاجیکستان را برعهده گرفت و بیش از سه دهه در این جایگاه باقی ماند. از سال ۱۹۵۹ میلادی/۱۳۳۸ هجری خورشیدی به‌عنوان یکی از دبیران هیأت رهبری اتحادیهٔ نویسندگان اتحاد شوروی فعالیت کرد و در سال ۱۹۵۱ میلادی/۱۳۳۰ هجری خورشیدی نیز به عضویت اکادمی علوم تاجیکستان درآمد. او در مقام نمایندهٔ مجلس عالی و عضو فعال نهادهای فرهنگی بین‌المللی توانست سهم بزرگی در ترویج فرهنگ تاجیک و احیای برخی سنت‌های ملی، از جمله رسمیت یافتن دوبارهٔ جشن نوروز، ایفا کند.
میرزا تورسن‌زاده سرانجام در ۲ میزان/مهر ۱۳۵۶ هجری خورشیدی (۲۴ سپتامبر ۱۹۷۷ میلادی) در شهر دوشنبه تاجیکستان درگذشت و در آرامگاه مشاهیر «لوچوب» این شهر به خاک سپرده شد. برای پاسداشت یاد او، شهر ریگار به نام تورسن‌زاده تغییر نام یافت، تصویرش بر اسکناس یک سامانی نقش بست، موزهٔ ادبی و تذکاری به نامش ساخته شد و آثارش به زبان‌های گوناگون منتشر گردید. میراث او به‌عنوان شاعر ملی و یکی از پایه‌گذاران ادبیات معاصر تاجیک همچنان زنده است و بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی تاجیکستان به شمار می‌رود.
