محمد عمر فرزاد، پسر پادشاه، دانشمند، مؤرخ، نویسنده، پژوهشگر، ادبیاتشناس و شاعر افغانستان، در سال ۱۳۲۲ هجری خورشیدی در گذر تهتوت شهر مزارشریف به دنیا آمد. او آموزشهای خود را در زمینههای دانش اسلامی، ادبیات فارسی و زبان عربی به اتمام رسانید و از سال ۱۳۴۵ به کار رسمی در ادارهی اطلاعات و فرهنگ ولایت بلخ پرداخت. استاد فرزاد بیشتر به دلیل رهنمونی شاعران برجستهی افغانستان، از جمله استاد واصف باختری، دکتر سمیع حامد و سایر شاعران معروف بلخ شناخته میشد. او برای چندین نسل از فرهنگیان بلخ و افغانستان حق استادی داشت. از استاد فرزاد داستانهای کوتاه، پارچههای ادبی و سرودههای زیادی باقیمانده است که برخی از آثار او هنوز منتشر نشدهاند. از جمله آثار چاپ نشدهاش میتوان به «ریشیها»، «نگرشی بر ادبیات ویدی افغانستان»، «تاریخچهی مزارشریف»، و «اسما و اعلام و ناکجا آباد عرفان» اشاره کرد. همینطور از کار ناتمام دیگری یاد میکنند که استاد فرزاد قرار داشت برای تالیف لغتنامه واژههای خاص بلخ در «مثنوی معنوی» جلالالدین محمد بلخی انجام دهد. او اغلب با نامهای مستعار “خیرانی” و “شادیانی” آثار خود را منتشر میکرد.
استاد فرزاد، که به اتحادیه فرهنگی فارسیزبانان “پیوند” عضویت داشت، سفرهای مکرر به کشورهای تاجیکستان و ایران به هدف شرکت در برنامههای ادبی مخصوص شاعران و نویسندگان فارسیزبان انجام داده است. او به عنوان یکی از پیشگامان مقاومت ادبی و فرهنگی در افغانستان شناخته میشود، به خصوص در زمان مبارزات علیه ارتش شوروی و در مقابله با فرهنگ طالبانی.
سوگمندانه استاد محمد عمر فرزاد بروز ۱۸ فروردین/حمل ۱۳۹۴ هنگام رفتن به دفتر کارش، در پی رویداد ترافیکی به کاروان هفت هزارسالهگان پیوست. او رفت اما نامش تا همیشه جاری خواهد بود. روانش شاد و یادش انوشه باد