احمد ضیاء رفعت، در اول قوس سال ۱۳۴۵ هجری خورشیدی در محله‌ی باغچه مهتر ناحیه پنجم شهر هرات، زاده شد. او از کودکی به یادگیری دانش‌های دینی و متون ادبی علاقه‌مند بود و پیش از آغاز آموزش رسمی، در مسجد محل، نزد امام مسجد به تحصیل علوم دینی پرداخت. همین آغاز زودهنگام باعث شد که با آثار شاعران بزرگ فارسی همچون حافظ و سعدی آشنا شود.
آموزش‌های اولیه را در مکتب ابتدایی انصاری هرات تا صنف هفتم فرا گرفت و به دلیل ناامنی‌ها در سال ۱۳۶۸ هجری خورشیدی، خانواده‌اش به کابل مهاجرت کردند. او تحصیلات خود را در مکتب ابتدایی اسپین ادی و سپس دورهٔ متوسطه را در مکتب کارته پروان ادامه داد و دوره لیسه را در لیسه حبیبیه به پایان رساند.
رفعت در لیسه حبیبیه با گروهی از علاقه‌مندان به ادبیات، انجمن ادبی تأسیس کرد که به شدت مورد توجه قرار گرفت. این موفقیت او را بر آن داشت تا در لیسه‌های دیگر کابل مانند عایشه درانی، رابعه بلخی و سوریا نیز انجمن‌های مشابهی ایجاد کند.
احمد ضیاء رفعت از پانزده‌سالگی به سرودن شعر روی آورد. در همان دوران نوجوانی، او تمامی دیوان حافظ و رباعیات خیام را از بر کرده بود. نخستین مجموعه شعری او به نام “فریاد ناشنیده” در سال ۱۳۶۹، با مقدمه استاد واصف باختری توسط انجمن نویسندگان افغانستان منتشر شد.
از آثار شعری دیگر او می‌توان به “همان یوسف همان بازار”، “کنار خیابان”، “شعر کوچک درد بزرگ”، “بن‌بست” و “اشتباه مشترک” اشاره کرد.
در اواخر سال ۱۳۶۴ هجری خورشیدی او به ایران مهاجرت کرد و در سال 1366 دوباره به کشور برگشت و پس از گذراندن دوره خدمت سربازی، در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی وارد دانشکده ادبیات دانشگاه کابل شد.
در سال ۱۳۷۸، او انجمن ادبی هرات را بازسازی کرد و به ریاست این انجمن برگزیده شد. با وجود محدودیت‌های دوران طالبان، رفعت موفق به برگزاری محافل شعر، داستان‌خوانی، و نقد ادبی شد. این فعالیت‌ها، که در شرایط دشوار حاکمیت طالبان صورت گرفت، با استقبال گسترده‌ای از سوی روشنفکران داخل و خارج افغانستان مواجه شد.
در سال ۱۳۸۰ هجری خورشیدی به دعوت دولت مؤقت افغانستان، او به کابل بازگشت و به‌عنوان استاد در دانشکده‌ی ژورنالیزم دانشگاه کابل مشغول به کار شد. علاوه بر تدریس، او مسئولیت‌های متعددی برعهده داشت، از جمله: تأسیس و انتشار هفته‌نامه اندیشه نو، ریاست نشرات وزارت تحصیلات عالی، عضویت در لویه جرگه اضطراری، عضویت در کمیته اصلاحات قانون مطبوعات، موسس نهضت مدنی سبز و …
از آثار پژوهشی احمد ضیاء رفعت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بررسی شعرهای دری امیر علیشیر نوایی (فانی)، چگونگی تأثیر زبان در تبلیغ”، رساله در حال نگارش: “سیر تحول زبان در مطبوعات افغانستان از آغاز تا امروز” .
