احمدضیا قاریزاده در سال ۱۳۰۱ هجری خورشیدی در “شهر کهنه” کابل به دنیا آمد. پدر او، قاری دوستمحمد، از فعالان برجستهی نهضت فرهنگی افغانستان در دوره امانالله خان بود که با سقوط حکومت امانی در کابل تیرباران شد.
قاریزاده آموزشهای ابتدایی خود را در مکتب نجات که بعدها به نام لیسه امانی معروف شد، آغاز کرد و در همان مکتب به عنوان آموزگار زبان فارسی مشغول به کار شد. او سپس به وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان پیوست و در زمینههای مختلف مطبوعاتی و فرهنگی فعالیت کرد.
ضیا قاریزاده افزون بر آموزگاری، در عرصههای مختلف فرهنگی از جمله “پوهنی ننداری” و “افغان ننداری” به عنوان مسئول فرهنگی فعالیت داشت. او همچنین به عنوان مشاور وزیر اطلاعات و فرهنگ در حکومت محمدظاهر شاه خدمت کرد. وی به عنوان شاعر زبان فارسی شناخته میشود و در حوزههای شعر، آوازخوانی و آهنگسازی فعالیتهای چشمگیری داشت.
قاریزاده یکی از پیشگامان شعر نو در افغانستان است. در کتاب “نوی شعرونه/ اشعار نو” که در سال ۱۳۴۱ هجری خورشیدی در کابل منتشر شد، از او چهار شعر به نامهای “کبوتر سفید”، “ای زهره”، “ای دریا” و “برگریزان” آمده است. شعرهای “ای زهره” و “ای دریا” شهرت و آوازه بیشتری پیدا کردند، زیرا بر این دو شعر آهنگهایی ساخته شد که توسط آوازخوانان پرآوازهای چون زندهیاد احمد ظاهر و زندهیاد جلیل زلاند اجرا شدند.
آهنگهای ماندگار ضیای قاریزاده شامل “مشک تازه میبارد”، “شب به دامن کابل”، “دلم را سر به سر سودا گرفته” و “چمن چراغان است” میشوند. این آهنگها در آرشیف رادیو تلویزیون افغانستان به نام مستعار “کبوتر” ضبط شدهاند. اشعار او توجه بسیاری از آوازخوانان افغانستان، ایران و تاجیکستان را جلب کرد.
قاریزاده در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی افغانستان را ترک کرد و در کانادا اقامت گزید. او در شهر تورنتو زندگی میکرد. قاریزاده در ۲۳ جدی/دی سال ۱۳۸۶ هجری خورشیدی چشم از جهان بست. پیکر ضیا قاریزاده به کابل منتقل شد و به وصیت خودش در قبرستان شهدای صالحین به خاک سپرده شد.