جان راولز
(۲۰۰۲-۱۹۲۱)
جان راولز (۱۹۲۱–۲۰۰۲) فیلسوف سیاسی امریکایی بود که کتاب مشهور او نظریه عدالت (۱۹۷۱) یکی از آثار بسیار تأثیرگذار در فلسفه سیاسی قرن بیستم به شمار میرود. او در دانشگاه هاروارد تدریس میکرد و فلسفهاش مبنای نظری برای دموکراسی لیبرال و دولت رفاه در ایالات متحده محسوب میشود. اندیشههای او توجه بسیاری از جریانهای چپ نوین را نیز برانگیخت.
راولز فلسفه خود را با الهام از نظریه قرارداد اجتماعی (جان لاک و دیگران) آغاز میکند. از این منظر، او باور دارد که انسانها در دورهای تاریخی به این نتیجه رسیدند که باید بخشی از صلاحیتهای خود را به دولت واگذار کنند تا امنیت و نظم اجتماعی برقرار شود.
به نظر او، محدودیتهای دانشی انسان سبب شده است که افراد در جامعه به دنبال امتیازات محدود باشند و همین امر آنان را خردگرا کرده است؛ به این معنا که افراد ترجیح میدهند امتیازات محدود در جامعه خود را بپذیرند تا اینکه در پی برتری بر جوامع دیگر باشند.
نظریه او زیر عنوان عدالت بهعنوان انصاف شهرت دارد. راولز در نظریه خود دو اصل بنیادین عدالت را مطرح میکند:
1. هر انسان باید از بیشترین آزادیهای اساسی (آزادی بیان، دین، مالکیت و مشارکت اجتماعی) برخوردار باشد.
2. نابرابریهای اقتصادی تنها زمانی پذیرفتنیاند که به سود محرومترین اقشار جامعه تمام شوند؛ بنابراین در نظام دموکراتیک باید فرصتهای برابر برای همه فراهم شود تا هر فرد بتواند حداکثر توان خود را به کار گیرد.
به باور راولز، جمهوری مشروطهای مانند ایالات متحده که آزادیهای اساسی را تضمین میکند، اگر با دولت رفاه لیبرال همراه شود که ثروت را بهطور عادلانه توزیع میکند، بهترین نظام ممکن برای خدمت به مردم خواهد بود.
او در نقد سوسیالیسم، همچنان به بازار آزاد سرمایهداری باور داشت؛ اما در برابر محافظهکاران (مانند رابرت نوزیک) بر نقش فعالتر دولت در وضع مالیات و کاهش نابرابری تأکید کرد. نظریه عدالت او بیتردید از مهمترین و اثرگذارترین نظریههای سیاسی قرن بیستم است.
منابع برای مطالعه بیشتر:
- دانیل، ان. مطالعه راولز. استانفورد، کالیفرنیا: انتشارات دانشگاه استانفورد، ۱۹۷۵.
- شیلدون، گارت وارد. دایرهالمعارف اندیشه سیاسی. نیویورک: فکت آن فایل، ۲۰۰۱.
