روزا لوکزمبورگ
(۱۹۱۹-۱۸۷۱)
روزا لوکزامبورگ، اندیشمند کمونیست و فعال سیاسی لهستانی که در جنبش‌های اولیه سوسیالیستی اروپا نقش مهمی ایفا کرد و نظریه‌هایش منجر به شکل‌گیری سوسیالیسم رادیکال اما دموکراتیک شد. روزا در یک خانواده یهودی متولد شد و بخش عمده‌ای از زندگی خود را در آلمان و در فضای سیاست چپ سپری کرد. او در جریان انقلاب آلمان در سال ۱۹۱۹ ترور شد. نظریات او همچنان تأثیرگذار در تحلیل‌های سیاسی و اجتماعی هستند.
روزا، برخلاف دیدگاه انقلاب تدریجی سوسیالیستی کائوتسکی، همانند لنین باور داشت که یک طبقه انقلابی و خشمگین کارگری باید نظام سرمایه‌داری و بورژوازی را از میان بردارد. اما، او معتقد بود که دولت پس از انقلاب باید با دموکراسی سازگار شود و نسبت به “استبداد کارگری” در یک دولت کمونیستی چندان خوشبین نبود.
با همین دیدگاه، روزا به‌عنوان مخالف حکومت‌های استبدادی و توتالیتر شناخته شد. او حکومت کمونیستی روسیه، تحت رهبری حزب بلشویک و لنین، را رد می‌کرد و معتقد بود که انقلاب باید توسط خود طبقات کارگری انجام شود تا رژیم سوسیالیستی شکل گیرد؛ نه اینکه توسط پیشگامان انقلابی تحت نظارت حزب کمونیست-لنینیستی تشکیل شود.
او بر این باور بود که سیاست انقلابی باید برای طبقه کارگر به شیوه‌ای دموکراتیک پیش برود؛ از طریق تجربه، اشتباه و تغییر. به گفته او، “انقلاب” عرصه‌ای فراهم می‌کند که در آن پیروزی نهایی از دل شکست‌های پی‌درپی ظهور می‌کند.
برای مطالعه بیشتر:
- دونایا ویسکایا، رایا. روزا لکزمبورگ، انقلاب زنان و فلسفه انقلاب مارکس. اربانا: انتشارات دانشگاه الیونوس، ۱۹۹۱.
- لوکزمبورگ، روزا. بحران در دموکراسی سوسیلیستی آلمان. نیویارک: ایچ. فرتیک، ۱۹۶۹.
- نیتل، جی. پی. روزا لوکزمبورگ. نیویارک: شوکین بوک، ۱۹۶۹.
