سید احمد خان (۱۸۱۷-۱۸۹۸)
سر سید احمد خان یا سید احمد تقوی جواد الدوله، عارف جنگ از سیاست‌مداران، اصلاح‌گران و فیلسوفان سیاسی هند بود که در دهلی تولد شد. تأسیس دانشگاه علیگر مسلم از کارهای بزرگ اجتماعی او بوده است. اصلاح اجتماعی در جامعه مسلمان هندی از کارهای مهم او بود. او معتقد بود که در کاروان پیشرفت و مدرنیته، طبقه اسلام عقب مانده است و باید در این راستا بدون شعار جنگ و جهاد، تلاش کنند و خود را بلند کنند.
سید احمد خان همچنین نویسنده و روزنامه‌نگار برجسته‌ای بود که با تأسیس روزنامه “تهذیب‌الاخلاق” به ترویج افکار اصلاح‌طلبانه و مدرن در میان مسلمانان هند پرداخت. او به شدت به آموزش و پرورش اهمیت می‌داد و معتقد بود که تنها از طریق آموزش می‌توان به پیشرفت و توسعه دست یافت. تلاش‌های او در زمینه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و آموزشی تأثیرات عمیقی بر جامعه مسلمان هند گذاشت و او را به یکی از چهره‌های برجسته تاریخ معاصر هند تبدیل کرد.
سر سید معتقد بود که مسلمانان هند باید با حکومت بریتانیا همکاری کنند تا از مزایای آموزشی و اقتصادی بهره‌مند شوند. او بر این باور بود که این همکاری می‌تواند به پیشرفت و ترقی مسلمانان کمک کند. او تأکید زیادی بر اهمیت آموزش و پرورش داشت و دانشگاه علی‌گره را تأسیس کرد تا نسل جدیدی از مسلمانان تحصیل‌کرده و آگاه پرورش یابد. او معتقد بود که آموزش کلید پیشرفت و توانمندسازی جامعه است.
سر سید نظریه دو ملیتی بودن را مطرح کرد که بر اساس آن، مسلمانان و هندوها دو ملت جداگانه با فرهنگ‌ها و منافع متفاوت هستند. این نظریه بعدها به یکی از پایه‌های تشکیل پاکستان تبدیل شد. او به اصلاحات اجتماعی و فرهنگی نیز توجه داشت و تلاش کرد تا مسلمانان را به پذیرش علوم جدید و دوری از تعصبات سنتی تشویق کند.
سر سید احمد خان با تلاش‌های خود توانست تأثیر عمیقی بر جامعه مسلمانان هند بگذارد و راه را برای تحولات بعدی هموار کند.
برای مطالعه بیشتر:
- حسین، سید محمود، سرسید احمدخان، انتشارات علم و عرفان، ۲۰۱۸
- نظامی، خلیق احمد، سرسید احمدخان و جنبش علیگر، انتشارات غالب اکادمی، ۱۹۷۱
