عبدالله سمندر غوریانی، در سال ۱۳۱۵ هجری خورشیدی در روستای عقاب از شهرستان انجیل ولایت هرات، در یک خانوادهی متوسطالحال کشاورز متولد شد. پدرش، که دهقان دانشآموخته بود، در علوم دینی و منطق تبحر داشت، و کاکایش، منشی امیر محمد، در زمان امارت امیر حبیبالله کلکانی، ریاست تحریرات عبدالرحیمخان، والی هرات را برعهده داشت.
عبدالله آموزش ابتدایی خود را بهصورت سنتی در مسجد زادگاهش آغاز کرد و تا صنف ششم در مدرسه فخرالمدارس در نزدیکی منارهای تاریخی هرات به فراگیری دانش ادامه داد. وی سپس برای ادامه آموزش به کابل رفت و دورهی متوسطه را در مدرسهٔ ابوحنیفه در پغمان به پایان رساند. و مدرک کارشناسی خود را از دانشکدهٔ شرعیات دانشگاه کابل بدست آورد.
عبدالله غوریانی پس از فارغالتحصیلی، ابتدا بهعنوان مفتی در شهرستان گذره هرات کار نمود، سپس به کابل نقل مکان کرد و در وزارت عدلیه مشغول به کار شد. وی برای آموزش و کسب تجربه در زمینهی اصلاحات محاکم و سیستم قضایی، برای دورهی سه ماهه به دانشگاه الازهر مصر رفت.
در دورهی صدارت دکتر محمدیوسف، غوریانی در بخش نشرات وزارت عدلیه مشغول به کار بود و مدتی نیز در دفتر قلم مخصوص وزارت عدلیه، در زمان وزارت سید شمسالدین مجروح، خدمت کرد. در سال ۱۳۴۵ هجری خورشیدی، بهعنوان قاضی در دادگاه عالی منصوب شد.
در سال ۱۳۴۶ هجری خورشیدی، برای بار دوم به مصر رفت و تحصیلات کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه الازهر به پایان رساند. او پس از کودتای ۲۶ سرطان سال ۱۳۵۲ هجری خورشیدی به افغانستان بازگشت و به فعالیتهای آموزشی و علمی خود ادامه داد.
عبدالله سمندر غوریانی سالها به تدریس شرعیات و فلسفه در دانشگاه کابل پرداخت و مدتی مسئولیت آمریت بخش علوم اجتماعی دانشگاه کابل را به عهده داشت. نوشتههای او در حوزه فلسفه، در جامعه فرهنگی افغانستان مورد توجه و تقدیر قرار گرفت. او پس از سالها کار در نهادهای دولتی افغانستان، به امریکا مهاجرت کرد و در دیار غربت نیز دست از پژوهش و تولید آثار بر نداشت. عبدالله سمندر غوریانی بهعنوان یک متفکر برجسته، تأثیر عمیقی بر آموزش و پژوهش فلسفی در افغانستان گذاشت. او نمونهای از دانشمندان تمدن اسلامی تمام عمر خود را وقف آموزش جوانان و توسعهٔ اندیشه در کشورش کرد.
سمندر غوریانی، آثار ارزشمندی در زمینههای فلسفه، الهیات و علوم اجتماعی خلق کرد، از جمله مهمترین آثار وی میتوان به ترجمه تخلیصی از عروه الوثقی سیدجمالالدین افغان، رسالههای فلسفی چون ماتریالیسم دیالکتیک و ماده و معنی، و مقالات تحقیقی نظیر تقدم شعور بر ماده اشاره کرد که در مجلات علمی منتشر شدهاند. او همچنین در زمینههایی چون هنر، زیباییشناسی، نظریه نسبیت انیشتین و بررسی فتاوی اسلامی پژوهشهای برجستهای انجام داده است. انتشار کتاب مجموعه تأملات فلسفی به کوشش پروفیسور سید حسن اخلاق، گواهی بر اهمیت علمی و ماندگاری آثار استاد غوریانی است که بیتردید در آینده بیشتر مورد توجه قرار خواهد گرفت. همچنان آقای غوریانی طبع شاعرانه داشت و تعدادی اشعار نیز از وی بجا مانده است.
عبدالله سمندر غوریانی سرانجام در ۳ جدی/دی سال ۱۴۰۰ هجری خورشیدی، در امریکا چشم از جهان بست.
روانش شاد و یادش گرامی باد!
