محمود فارانی در ۱۶ دلو سال ۱۳۱۷ هجری خورشیدی در کابل متولد شد. تحصیلات خود را در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل آغاز کرد. برخلاف آنچه که انتظار میرفت، او به جای پیوستن به مشاغل سنتی مانند قضاوت یا سارنوالی، به سمت علم سیاست و ادبیات رفت. فارانی زبانهای عربی، اردو و انگلیسی را آموخت و توانست به دنیای مدرن و اندیشههای معاصر آشنا شود. او علاوه بر تحصیل در دانشگاه، در حوزههای مختلف فرهنگی و اجتماعی فعالیت کرد. یکی از دستاوردهای او انتشار نشریه «سپیده دم» بود که به معرفی فرهنگ و ادب افغانستان پرداخت. همچنین او در رادیو افغانستان کار کرد و در ارتقای سطح فرهنگ و ادب کشور نقش بزرگی ایفا کرد.
فارانی در عرصه شعر نیز به عنوان شاعری نوگرا شناخته میشود. او میخواست شعرش متفاوت از دیگر شاعران همدورهاش باشد. فارانی به جای استفاده از قالبهای کلاسیک شعر، به نوگرایی روی آورد و غزلهای نو و نیمایی سرود. سه مجموعه شعر از او منتشر شده است: «رؤیای شاعر»، «آخرین ستاره» و «سفر در توفان». استاد واصف باختری، فارانی را پیشرو غزل معاصر و شعر نیمایی دانسته و او را فردی با توانمندیهای خاص در این عرصه معرفی کرده است. فارانی همچنین به زبانهای مختلف از جمله فارسی، پشتو، اردو و عربی شعر میسراید و از این نظر نیز آثارش چندزبانه و چندفرهنگی است.
محمود فارانی به عنوان یک شخصیت سیاسی نیز شناخته میشود. او در دوران جوانی به فعالیتهای سیاسی و اجتماعی پرداخت و در مبارزات علیه رژیمهای مختلف شرکت کرد. در دوران اشغال افغانستان توسط شوروی، فارانی در کنار مجاهدین قرار گرفت و در مبارزات علیه اشغالگران شرکت کرد. او نه تنها به سیاستهای داخلی توجه داشت، بلکه در مسائل بینالمللی نیز دیدگاههای خاص خود را داشت. فارانی با توجه به شناخت عمیق از سیاستهای جهانی، به ویژه در مورد نقش بریتانیا در تحولات جهانی، همواره نسبت به دخالتهای خارجی حساس بود.
فارانی به دلیل مواضع سیاسیاش در دوران حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان زندانی شد. او متهم به دزدی شد، اما در محاکمه علنی خود توانست دفاعیهای مستحکم ارائه دهد که نشان میداد هیچگاه نیازی به ارتکاب جرم نداشته است. همچنین برخی اتهامات مانند جاسوسی به پاکستان یا تلاش برای کودتا نیز به او وارد شد که هیچکدام از این اتهامات صحت نداشتند.
محمود فارانی نه تنها یک شاعر و نویسنده برجسته بلکه یک فرد مبارز و ملیگرا است که تمام عمر خود را در خدمت کشور و مردمش گذراند. فارانی همواره در مسیر آگاهیدهی و اصلاح جامعه گام برداشته و از هیچ تلاشی برای پیشرفت و ترقی افغانستان دریغ نکرده است. او در طول عمر خود در عرصههای مختلف علم، هنر، سیاست و ادب خدمات شایانی ارائه داد. فارانی فردی است که در بسیاری از زمینهها پا به عرصه گذاشت و در هر کدام به شیوهای نوین و متفاوت عمل کرد. این ویژگیها موجب میشود که او به عنوان یک چهره استثنایی در تاریخ معاصر افغانستان شناخته شود.
فارانی شعر بلندی را سرود که بر اساس آن سرود ملی دوران مجاهدین ساخته شد. سرود ملیای که تا ایندم نیز در میان مردم معروف و محبوب است. بخشی از آن سرود در ذیل آمده است:
قلعه اسلام قلب آسیا
جاویدان ازاد خاک آریا
زادگاه قهرمانان بزرگ
سنگر رزمنده مردان خدا