محمدصادق فطرت ناشناس، که با نام هنری «ناشناس» شناخته میشود، در ۸ دلو ۱۳۱۳ هجری خورشیدی در ولایت قندهار زاده شد. پدرش، محمد رفیق دانش، فردی با دانش گسترده بود که زبانهای عربی، انگلیسی و اردو را آموخته و در دولت افغانستان در بخشهای مختلف آموزشی و اقتصادی خدمت میکرد.
صادق فطرت دوران کودکی خود را در خانوادهای ساده و فرهنگی در قندهار گذراند و آموزش های ابتدایی اش را در مکتب شالیمار آغاز کرد. پس از مهاجرت به کراچی، با زبان اردو آشنا شد و سپس به دهلی رفت. در آنجا در «جامعهٔ ملیه» تحصیل کرد و تحت تأثیر استادان بزرگی چون داکتر ذاکر حسین قرار گرفت. در این دوران به زبانهای فارسی و اردو و خوشنویسی علاقهمند شد. دوران تحصیل وی در دهلی، در شکوفایی روحیه هنری و فردیاش تأثیرگذار بود.
در دوران نوجوانی، صادق فطرت با فرهنگ و هنر هند آشنا شد. او به موسیقی و آواز علاقهمند شد و با علاقهمندی به این هنر، اولین تجربههای خود را در رادیو کابل آغاز کرد. در سنین جوانی، او به نام «ناشناس» در عرصههای موسیقی و هنرهایی چون آوازخوانی و ترانهسرایی به شهرت رسید.
او در سال ۱۳۳۲ هجری خورشیدی نخستین آهنگهای خود را در رادیو کابل ضبط کرد و به تدریج به یکی از چهرههای شناختهشده موسیقی افغانستان تبدیل شد. آهنگهایی چون «توری سترگی خماری درته کرم ناله زاری» و «سترگی نرگس خوله دی غنچه» از نخستین آثار او بودند که به محبوبیت رسیدند. این آهنگها نه تنها در افغانستان بلکه در مناطقی از کشورهای همسایه نیز شناخته شدند.
صادق فطرت در اواسط دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی برای یادگیری موسیقی کلاسیک هندی به مرکز هنری «بهارتیه کلا کندرا» در هند رفت و پس از آن به شوروی سفر کرد و در مسکو در رشته زبان و ادبیات روسی تحصیل کرد و در رادیو مسکو به عنوان نطاق اردو کار کرد. در سال ۱۳۵۲ هجری خورشیدی به افغانستان برگشت و در رادیو افغانستان و وزارت اطلاعات و فرهنگ فعالیتهای فرهنگی انجام داد. بعدها در سفارت افغانستان در مسکو به عنوان سکرتر دوم فرهنگی خدمت کرد. از سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی به این سو، او و خانوادهاش در لندن زندگی میکنند.
با وجود تمامی دشواریها و چالشهای سیاسی و اجتماعی که در طول دوران زندگی خود با آنها روبرو شد، صادق فطرت همواره در مسیر هنر و فرهنگ حرکت کرده و سهم بزرگی در حفظ و گسترش موسیقی و ادبیات افغانستان ایفا نمود. امروز او یکی از شناختهشدهترین چهرههای فرهنگی افغانستان است که آثارش نه تنها در کشور بلکه فراتر از آن مورد توجه است.
آثار منتشر شده از دکتر ناشناس و درباره او شامل ترجمهها، گردآوریها و پژوهشهای متعدد است. داکتر فطرت ناشناس ترجمههایی از اردو به فارسی و پشتو (دایرةالمعارف آریانا)، ترجمهٔ کتاب تاریخ شوروی از روسی به فارسی و چند مقاله در مسکو ارائه کرده است. آثار مهمی همچون نیم قرن با ترانههای ناشناس (۲۰۱۷) و ابهام پته خزانه، داکتر فطرت و بیداری فرهنگی پشتونها (۲۰۲۳) از او منتشر شدهاند. از جمله آثار مرتبط، میتوان به ناشناس ناشناس نیست (۲۰۱۹) و من بیگناهم، تو بدگمانی (۲۰۲۰) به گردآوری داکتر صبورالله سیاسنگ، و نوای ناشناس (۲۰۲۰) به کوشش منیژه نادری اشاره کرد که تاکنون هفت بار تجدید چاپ شده است. همچنین، نوتیشن ۲۵ آهنگ پشتو، فارسی و اردو از ناشناس به کوشش بانو سوزی میران آماده چاپ است.