یعقوب لیث صفاری بنیان‌گذار سلسله صفاریان در سال ۲۲۱ هجری در سیستان به دنیا آمد. یعقوب در اوایل زندگی خود به همراه برادرش عمرو بن لیث به فعالیت‌های نظامی روی آورد و با تشکیل گروهی از جنگجویان، به مقابله با حاکمان محلی و طوایف مهاجم پرداخت. پس از پیروزی‌های متعدد، یعقوب توانست قدرت خود را در سیستان مستحکم کند و به تدریج قلمرو خود را گسترش دهد.
یکی از مهم‌ترین اقدامات یعقوب، تصرف خراسان بود. وی توانست با شکست حاکمان طاهری، خراسان را به قلمرو خود ضمیمه کند. سپس به تدریج قلمرو خود را به سمت شرق و غرب گسترش داد و مناطقی از فارس، کرمان، و حتا قسمت‌هایی از هند را نیز تحت اداره خود درآورد.
یعقوب لیث در دوران حکمرانی خود سعی کرد تا زبان و فرهنگ فارسی را احیا کند. او به زبان فارسی علاقه‌مند بود و در دربارش از سرایندگان و مشاهیر زبان فارسی حمایت می‌کرد. یکی از آثار مهم این دوره، سرایش شاهنامه فردوسی است که هرچند بعدها تکمیل شد، اما ریشه‌های آن در حمایت‌های حکام صفاری قابل مشاهده است.
یعقوب در سال ۲۶۵ هجری شمسی درگذشت و برادرش عمرو بن لیث به جای او به سلطنت رسید. تاریخ درگذشت یعقوب لیث را ۱۴ جوزا/خرداد، خوانده اند.
