ابوطیب مصعبی محمد بن حاتم، دبیر، شاعر و وزیر عهد سامانی در سال ۳۳۰ قمری به دنیا آمد و در دوران امیر نصر بن احمد سامانی به وزارت رسید. مصعبی به عنوان یکی از افراد نزدیک به امیر نصر، به عنوان دبیر او و همچنین دارای مقام صاحب دیوان رسالت دربار سامانی شناخته می‌شد. منابع تاریخی از مصعبی به مثابه یکی از شخصیت‌های مهم در دوره‌ی حکومت سامانیان یادکرده است. او به دلیل فرهنگ و فضایل بالا، قدرت و تأثیر بسیاری در دربار سامانی داشت. امیر نصر بن احمد سامانی به همراه وزیر بلعمی و مصعبی به دلیل تأثیرگذاری و داشتن موقعیت مهم در امور سیاسی و اجتماعی، به ایشان رجوع می‌کردند تا از طریق آن‌ها به اصلاح خلق و خوی تند خود بپردازند.
به نظر می‌رسد مصعبی با مذاکره و تأثیرگذاری در برخی امور مهم دربار سامانی، نقشی مهم در امور سیاسی و اجتماعی این دوره داشته است .مصعبی به عنوان یک شاعر نیز شناخته می‌شود و اشعاری به زبان‌های فارسی و عربی نگاشته است. او را از شاعران معروف آن دوره گفته اند که اشعار او از آزاداندیشی و حکمت درونی برخوردار بوده است. وزارت مصعبی در منابع تاریخی کم مورد توجه قرار گرفته است، اما از اهمیت و تأثیر او در میان حاکمان و دیگر اعضای دولت سامانی به عنوان نقطه‌ی عطف یادشده است.
