ابوحنیفه نعمان بن ثابت بن زوطی بن ماه معروف به امام اعظم و سراج‌الامه فقیه، متکلم و بنیان‌گذار مکتب فقهی اهل رای است که در سال ۸۰ هجری در خانوادۀ خراسانی‌الاصل از اهالی کابل تولد یافت. براساس روایت عمر بن حماد زوطی- پدر بزرگ ابوحنیفه در زمان فتح بلخ بواسطۀ مسلمانان به اسارت درآمد. او نزد علما و فقهای بزرگ عراق، مکه و مدینه به خصوص حماد بن سلیمان کسب دانش کرد و به زودی به عنوان مجتهد امور دین بر مسند فتوا نشست. اما ابوحنیفه هم‌چنان در کنار امور بازرگانی به تدریس فقه در کوفه پرداخت. شهرت امام در امور مذهبی و روش عقل‌گرایانۀ او در امور اجتهادی باعث شد تا پیروان زیادی در مکتب او گردهم آیند. شیوۀ اجتهادی امام در حلقات درسی که براساس مباحثات و مجادلات بود، اساس‌گذار یک مسلک خوب فقهی برای جهان اسلام شد. او با توجه به اصالت خراسانی اش رسوم و آداب پسندیدۀ خراسانیان را مورد حمایت قرار داده و عرف را از پایه‌های مهم اجتهادی دانست. امام در موارد سیاسی نیز مجتهد فعال بود و با انکار از پذیرش منسب قضاء در حکومت اموی، نخواست پایه‌های مشروعیت این حکومت را تقویت کند. در عوض از قیام زید بن علی رض پشتیبانی کرد. امام ابوحنیفه در سال ۱۵۰ هجری در بغداد رحلت نمود و در همانجا به خاک سپرده شد.
