دلشاد خاتون که به عنوان ملکه دلشاد نیز شناخته می‌شود، شاهزاده‌ای بود که در دوره ایلخانان و پس از آن، در تحولات سیاسی و تاریخی آن زمان نقش مهمی ایفا کرد. وی همسر ایلخان ابوسعید بهادرخان و شیخ حسن جلایر، نخستین حاکم دودمان جلایریان، بود و مادر فرزندش سلطان اویس جلایر، که جانشین وی شد.
دلشاد خاتون از خانواده‌ای برجسته و سلطنتی به دنیا آمد. پدر او دمشقی کاجا، نوه‌امیر چوپان، امیر منجر مغول در دوران ایلخانی بود. مادرش تورسین خاتون، دختر ایرینجین کورکان و کنچاک خاتون، دختر احمد تکودرخان و آرمینی خاتون بود. او سه خواهر داشت: سلطان بخت خاتون، دندی شاه خاتون و علم شاه خاتون. عمه او بغداد خاتون، ابتدا همسر حسن بزرگ و سپس ابوسعید، بود.
دلشاد خاتون پس از مرگ پدرش در سال ۷۲۷ هجری قمری تحت حمایت عمه خود، بغداد خاتون، قرار گرفت. بغداد خاتون پس از ازدواج با حسن بزرگ و سپس ابوسعید، قدرت زیادی در دربار ایلخان داشت و دلشاد تحت سرپرستی مستقیم او در دربار بود. دلشاد در دوران بلوغ خود زیبایی بسیاری داشت و گفته می‌شود شباهت زیادی به عمه خود بغداد خاتون داشت. این امر باعث شد که ابوسعید به او علاقه‌مند شود. در سال ۷۳۳ هجری قمری، پس از طلاق بغداد خاتون و جدایی از وی به دلیل شایعات مخرب علیه او، ابوسعید با دلشاد خاتون ازدواج کرد.
هرچند بعداً بیگناهی بغداد خاتون اثبات شد و او دوباره به دربار بازگشت، این مسائل موجب بروز تنش‌هایی در دربار شد. ابوسعید هرچند بغداد خاتون را می‌خواست، اما دلشاد را بیشتر از همه می‌ستود و از او راضی بود. این روابط پیچیده میان همسران به درگیری‌هایی منتهی شد که در نهایت منجر به مرگ ابوسعید در سال ۷۳۵ هجری قمری شد. گفته می‌شود که ابوسعید در اثر مسمومیت توسط بغداد خاتون هلاک شد و این امر موجب پایان حکومت ایلخانان بر فارس شد.
پس از مرگ ابوسعید در سال ۷۳۵ هجری قمری، دلشاد خاتون که باردار بود، به دیاربکر نزد عموی خود، امیر علی پادشاه، پناه برد. پس از چندی، علی پادشاه توسط حسن بزرگ، رقیب تاج و تخت، شکست خورد و کشته شد. حسن بزرگ بعد از این پیروزی با دلشاد خاتون ازدواج کرد. دلشاد سه پسر برای حسن به دنیا آورد: سلطان اویس جلایر، که در سال ۷۵۶ هجری قمری جانشین پدر شد؛ قاسم، که در سال‌های ۷۳۸–۷۳۷ هجری قمری درگذشت؛ و زاهد که در سال ۷۵۱ هجری قمری متولد شد و اندکی قبل از مرگ مادرش درگذشت.
دلشاد خاتون در ۷۵۲ هجری قمری درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد. گمان می‌رود که وی به دست حسن بزرگ مسموم شده باشد، چرا که حسن به همدلی او با ملک اشرف شک کرده بود. پس از مرگ دلشاد، حسن بزرگ دست به بازداشت عوامل و همکارانش زد.دلشاد خاتون به عنوان زنی با نفوذ و تأثیرگذار در تاریخ فارس و دودمان جلایریان شناخته می‌شود که زندگی پر پیچ و خمی را گذراند و در تحولات سیاسی و درباری آن دوران نقشی برجسته ایفا کرد.
